Hoeve Broekxhof

Tekst van Hoeve Broekxhof (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/80766)

Broekxhof, confer recent opschrift, waarbij broek verwijst naar de vochtige bodemgesteldheid van deze site aan de rand van het Gielisbeekvalleitje. Hoeve gelegen ten noordwesten van de Gielisbeek. Aan straatzijde, buxushaagjes en gazon. De hoeve wordt voor het eerst vermeld in 1492. Het gebouw is de geboorteplaats van Monseigneur Pieter Jan Broekx (1881-1968), die een modern gedenkteken heeft ten noordwesten van het kerkhof van Grote-Brogel. Heden semi-gesloten hoeve, in kern uit de tweede helft van de 18de eeuw, daar reeds aangeduid op de Ferrariskaart (1771-77), waarbij het woonhuis in 1904 werd opgehoogd, confer jaartalankers in zuidoostelijke zijpuntgevel. Op genoemde kaart komen twee losstaande noordwest-zuidoost georiënteerde elementen voor, waarvan het meest zuidelijke gedeelte het huidige woonhuis uitmaakt. Een zelfde configuratie verschijnt in de Atlas van de Buurtwegen (1845), waar het meest noordelijk gelegen element achteraan rechts een uitbouw heeft gekregen en waar het hele complex Maison Isolée Broeks wordt genoemd. Thans is de hoeve gespecialiseerd in melkvee en varkens.

Verankerde, recent hervoegde, eertijds met kalkmortel gevoegde baksteenbouw op deels gecementeerde plint met imitatievoegen, onder zadeldaken (mechanische pannen en golfplaten); zijpuntgevels grotendeels met al dan niet gecementeerde aandaken, schouder- en topstukken, vlechtingen en rechthoekige uilengaten; aflijnende rechte muizentanden, deels met dropmotief; grotendeels rechthoekige muuropeningen met sporadisch bewaard houtwerk.

Het complex bestaat uit een woonhuisvleugel ten zuidwesten en een parallel dienstgedeelte ten noordoosten, allebei gelegen aan een geasfalteerd erf, alsook uit recente koeienstallen ten zuidwesten. Woonhuisvleugel met ordonnantie: woonhuis-stal-dwarsschuur; woonhuis van vier traveeën, aanvankelijk één, heden twee bouwlagen en dienstgedeelte van één bouwlaag. Woonhuis met getoogde deuren, na de Tweede Wereldoorlog rechthoekige aangepaste benedenvensters en bovenvensters van 1904 op gecementeerde lekdrempels onder ijzeren I-balken met rozetten; links een deur met flankerende gevelstenen met inscriptie: E[lisabeth] P[aradis] H[arry] B[roekx], landbouwers en ouders van Monseigneur Broekx; vooraan bij het woonhuis haaks aansluitend lager later aanbouwsel, namelijk bijkomende woonhuiskamer, waarvan de zijpuntgevel in de geveltop voorzien is van een rondboogvenster, eertijds waarschijnlijk een luik, confer ogen.

Zuidoostelijke zijpuntgevel met recente deuropening, huidig nummer 5, en recente lagere aanbouw met woonhuisfunctie onder schilddak (kunstleien). Blinde noordwestelijke zijpuntgevel. Ten noordwesten aansluitend dienstgedeelte met verkleinde staldeur en bewaarde schuurpoort; aan erfzijde haaks aansluitende voormalige paardenstal met metalen schuifpoort, en in de zijpuntgevel een analoge rondbogige muuropening. Gelijkaardige achtergevel van woonhuis. Ten noordoosten, door een paar oude fruitbomen beschaduwd, parallel dienstgebouw met ordonnantie: dubbele dwarsschuur-heden fietsenstalling-heden twee garages-bakhuis; voorzetgevel van na de Tweede Wereldoorlog aan de erfzijde; achteraan, lagere, deels latere uitbouw onder doorlopend dakschild, met rechthoekige muuropeningen onder houten lateien. In de dienstgedeelten bleven de oude gebinten bewaard. Achter de woonhuisvleugel, recente, aangebouwde en losstaande koeienstallen.

  • B.P.A. "Herwaardering oude landbouwnederzettingen". Selectie van sites op te nemen in de eerste fase van het B.P.A., onuitg. studie, Peer, 2001, nr. ER 15, afbn.
  • Even kennismaken Peer, brochure, Peer, s.a., p. 9.
  • DIRIKEN P., Geogids Peer, s.l., 1996, p. 66, 69, 72, afb. op p. 69.
  • RUBENS A., Broekx, Pieter Jan, in Nationaal biografisch woordenboek, 4, Brussel, 1970, kol. 104-108 (i.v.m. Mgr. Broekx).
  • VINTS L., Pieter Jan Broekx, in Kadoc-nieuwsbrief, 1989-90, 2, p. 5.
  • VINTS L., P.J. Broekx en de christelijke arbeidersbeweging in Limburg , in Kadoc-studies, 8, Leuven, 1989.

Bron: PAUWELS D. 2005: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Maaseik, Kanton Peer, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 19n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve Broekxhof [online], https://id.erfgoed.net/teksten/80766 (geraadpleegd op ).