Landhuis

Tekst van Kasteeldomein Het Lo of de l'Escaille (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/80034)

In 1852 kocht de Gentse industrieel V. Thiry van de gemeente een uitgestrekt domein met de bedoeling er wateringen aan te leggen. In 1875, aankoop door baron J.P.F. de l'Escaille (1847-1902) van deze uitgestrekte, circa 280 hectare grote heidegronden, deels gelegen in Hamont en deels in Kaulille. Datzelfde jaar liet hij hier een kasteel optrekken. Volgens W. Driessen in 1985, leidde architect M. Christiaens (1865-1934) uit Tongeren vergrotingswerken aan het kasteel. M. Degeest (2001) vermeldt in dit verband dat het complex aanvankelijk maar één toren omvatte. De tweede toren is dus hoogstwaarschijnlijk aan M. Christiaens' vergrotingswerken te danken.

Tussen de Lozenweg en 't Lo, achterin gelegen, volledig van vernieuwd houtwerk voorzien bakstenen complex, bestaande uit een alleenstaand, eclectisch kasteel met overwegend neoclassicistische inslag ten oosten, met ten westen een haaks voormalig koetshuis en een T-vormig dienstgebouw tussen koetshuis en kasteel in. Rondom, park in Engelse landschapsstijl, volgens de eigenaar naar ontwerp van een tuinarchitect uit Leuven, met onder andere diverse eiken, beuken, kastanjebomen en een tulpenboom, alsook voor en achter het gebouwencomplex een grote vijver. De Lobeek doorstroomt het kasteeldomein. Eertijds stond een Chinees paviljoentje in het park. Verschillende dreven leiden naar het goed, dat thans zeshonderd hectare omvat, waarvan de helft op Belgisch en de andere helft op Nederlands grondgebied (Budel). De hoofddreef vanuit de Lozenweg is omzoomd met eiken en beuken. In dit waterrijke privé-domein wisselen bossen, weiden en akkers elkaar af.

Dubbelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen op licht verhoogde begane grond onder mansardedak (kunstleien) met voor- en achteraan telkens twee dakkapellen onder plat dak. Twee flankerende, inspringende, door klimop begroeide, vierkante torens van drie geledingen, de oostelijke- onder schild-, de westelijke toren onder tentdak, eertijds voorzien van oeils-de-boeuf. Gecementeerde afwerking voor plint, hoekbanden, geprofileerde omlijstingen, dito kordon- en puilijsten, consoles onder dito houten kroonlijst, versiering van kapel, zijgevels en eerste bouwlaag van achtergevel met imitatievoegen. Rechthoekige muuropeningen, boven voorzien van sierlijke ijzeren leuningen. Hardstenen bordestrap met analoge leuning. Oosttoren met gelijkaardige rechthoekige, westtoren met rondbogige muuropeningen. Analoge achtergevel ten zuiden. Zes rondbogige muuropeningen beneden, waarvan de twee linkse- vroeger rechthoekig waren, en rechthoekige bovenvensters. Bordes met sierlijke ijzeren leuning, glazen luifel waaronder druivelaar en centrale hardstenen trap. Westtoren met ten zuiden aangebouwde kapel van één bouwlaag; één rechte travee met halfronde sluiting onder zadel- en half conisch dak met van een bekronend ijzeren kruis op bol voorzien aandak. Zijgevels van kapel met versneden steunberen aan overgang met sluiting en telkens één betralied rondboogvenster met doorlopende druiplijst en lekdrempel. Sluiting met rondbogige spaarvelden met in het boogveld ingeschreven oculi. Oosttoren met achteraan aangebouwde serre op bakstenen sokkel met ijzeren bekroning.

T-vormig dienstgebouw van één bouwlaag, vooraan vier (?) en achteraan thans zes traveeën onder gecombineerde zadeldaken (kunstleien) met twee recente dakvensters ten zuiden. Verankerde voorgevel met aflijnende dubbele rechte muizentand met dropmotief en twee ritmerende rechterlisenen. Getoogde muuropeningen. Centrale korfboogpoort van een dubbele rollaag met sluitsteen en een voormalige rechthoekige poort onder ijzeren I-balk met rozetten, heden tot venster aangepast. Sterk aangepaste achtergevel ten zuiden met klimmende getrapte baksteenfries in de puntgeveltop van het waarschijnlijk recent "in stijl" aangebouwde centrale haakse volume; uiterste travee met recente aanbouwsels waarboven balkon met genoemde dakvensters, zie bouwnaad.

Ten westen, verankerd voormalig koetshuis van een moeilijk te bepalen aantal traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (kunstleien). Aflijnende overhoekse muizentand. Voorgevel ten oosten met aangepaste rechthoekige muuropeningen en korfboogpoort van een dubbele rollaag. Achtergevel met twee analoge poorten, waarvan de rechtse werd aangepast, alsook open schob links. Achteraan rechts, L-vormig aangebouwde recente garages en vleugel van betonblokken.

  • DEGEEST M., Ontmoeting met Hamont-Achel, ons stadje vandaag, Hamont-Achel, 2001, p. 36, 50, 140, afbeeldingen op p. 140.
  • DRIESEN W., Mathieu Christiaans, ingenieur-architect te Tongeren (1865-1934), in Het Oude Land van Loon, 40, Tongerennummer, 1985, p. 48.
  • VISSERS P., Langs Vlaamse wegen - Hamont-Achel, Brussel-Hamont-Achel-Antwerpen, 1992, p. 11.

Bron: PAUWELS D. 2005: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Maaseik, Kanton Neerpelt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 19n2, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein Het Lo of de l'Escaille [online], https://id.erfgoed.net/teksten/80034 (geraadpleegd op ).