Schellemolen

Tekst van Schellemolen (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/78661)

Koren- en oliemolen gelegen op kunstmatige heuvel aan de noordzijde van de Damse Vaart. In het gebied ten noorden van Schellemolen, is het natuurreservaat "De Oude Stadswallen" gelegen.

De molen is genoemd naar de "scellenmeulen", een banmolen die in de middeleeuwen nagenoeg op dezelfde plaats staat tussen de Reie en de Koolkerkse poort. Het leenrecht hoorde toe aan de graven van Vlaanderen. Margaretha van Constantinopel en haar zoon Gwijde van Dampierre verkopen in 1267 dit recht aan de stad, doch blijven de helft van de opbrengst opeisen. Naar verluidt staat hier in de 15de eeuw (1479) een houten staak- of standaardmolen, zoals weergegeven op onder meer de kaarten van Jacob van Deventer (1550-1560), Marcus Gerards (1562) en Pieter Pourbus (1561-1571).

De huidige stenen molen wordt gebouwd in 1867 die ongeveer een eeuw door de familie Dullaert wordt bediend. In 1954 gebeuren herstellingswerken aan de houten onderdelen en het kruiwerk. De molen geraakt in 1963 buiten bedrijf. In 1971 aangekocht door het provinciebestuur van West-Vlaanderen, dat de molen en de molenwal in 1975-1977 volledig laat restaureren door de firma Peel uit Gistel. In 1992 restauratie van de armgasmotor. De graanmolen is thans opnieuw bedrijfsklaar en maalvaardig. In 2004 nog onderhoudswerken aan de gang.

Bakstenen bovenkruier, type berg- of beltmolen. Witgekalkte conische molenromp onder gebroken zetelkap met rechte voorwand, bedekt met houten leien. Rechthoekige muuropeningen waarboven druiplijst. Vlucht van circa 24 m; gelaste ijzeren roeden. Tijdens de restauratie in 1976 is het sleepwerk uit 1954 vervangen door kruirollen.

Benedenverdieping. Molenwal waarop molenstenen en ingewerkte trap; doorheen de wal overwelfde inrit met poort. Ingericht als olieslagerij; enkel de 'kollergang', een koppel kantstenen (diameter 162 cm) van de vroegere oliemolen is bewaard. Onderschijfloop op de koningsspil (17 staven); kamwiel op de steenspil (60 kammen). Boven de schijfloop conisch kamwiel dat door eenzelfde kamwiel van de mechanische aandrijving in werking gezet wordt. Oude liggende, thans gerestaureerde, ééncilinder-benzinemotor met stijgstroomcarburator, die bij windstilte het aandrijfwerk van de molen doet draaien.

Vier zolders. Maalzolder met haverpletter; steenzolder met twee maalgangen (spoorwiel 72 kammen, kamwielen 40 kammen, halve schijfloop 21 staven); hijs- of luizolder met sleepluiwerk en kapzolder met zetelkap en kruirollen (bovenwiel 54 kammen). Inscriptie op een onderijzer: "INS 1768" (hergebruik).

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, W/00618.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Damme, 1927/26.
  • DEVLIEGHER L. 1971: Damme, Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, deel 5, Tielt, 174-175.
  • DEVLIEGHER L. 1984: De molens in West-Vlaanderen, Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, deel 9, Tielt, 164-169.
  • ROUSSEL L. & RYCKAERT M. 2003: Wenkende Wieken in West-Vlaanderen 2003, Brochure Provincie West-Vlaanderen, Brugge, 7.
  • S.N. 1981: De windmolen te Damme, Brugse Gidsenkroniek 14.4, 1-4.
  • WEYMEIS C. 2001: Het land van Uilenspiegel. Damme, Knokke, Sluis, Leuven, 35.

Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SANTY P. & SNAUWAERT L. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Damme, Deel I: Stad Damme, Deelgemeenten Hoeke, Lapscheure en Moerkerke, Deel II: Deelgemeenten Oostkerke, Sijsele en Vivenkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL17, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs:  Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Schellemolen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/78661 (geraadpleegd op ).