Onze-Lieve-Vrouwhoekje

Tekst van Het Onze-Lieve-Vrouwhoekje (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/78532)

Het "Onze-Lieve-Vrouwhoekje".
Oorlogssite bestaande uit: de gerestaureerde basis van de stukgeschoten westtoren van de voormalige Sint-Pieterskerk van "Oud-Stuivekenskerke", de herdenkingskapel "Onze-Lieve-Vrouw der Zege" omgeven door 41 gedenkstenen van Belgische legereenheden, twee gedenkzuilen en een demarcatiepaal.

Geschiedenis

1572: wellicht ten gevolge van de schade veroorzaakt door de godsdiensttroebelen krijgt de Sint-Pieterskerk een nieuwe westtoren.

1643: uitbreiding van de Sint-Pieterskerk met een noordelijke zijbeuk, de zogenaamde Onze-Lieve-Vrouwbeuk.

Circa 1866-1870: de Sint-Pieterskerk vereist zo'n ingrijpende herstellingswerken dat op initiatief van J.B De Graeve, de burgemeester van Stuivekenskerke, beslist wordt om op zo'n twee km ten noorden van de bestaande parochiekerk een nieuwe kerk te bouwen. De oude Sint-Pieterskerk wordt met uitzondering van de westtoren in 1870 afgebroken en de ontwikkeling van een nieuwe dorpskern rondom de nieuwe parochiekerk resulteert in de naamgeving "Oud-Stuivekenskerke" voor de voormalige dorpskern.

1898-1901: onder leiding van architect Thierry Nolf (Torhout) worden dringende restauratiewerken uitgevoerd aan de westtoren van de voormalige Sint-Pieterskerk. (Plannen archief Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, zie illustratie.)

1914-1918: na de Slag aan de IJzer (18-31 oktober 1914) stabiliseert het front zich dwars door de gemeente Stuivekenskerke dat volledig in overstroomd gebied ligt. Aan beide zijden van het front worden op de hoger gelegen punten voorposten ingericht. Zo ook wordt te "Oud-Stuivekenskerke" een vooruitgeschoven Belgische observatiepost, de "Zuidelijke Grote Wacht" ingericht. Vanaf december 1914 observeert de artillerie officier M. Lekeux (Luik) de vijandelijke stellingen vanuit de hoogoprijzende westtoren, die geleidelijk aan in puin wordt geschoten. Tegen april 1915, houdt Lekeux noodgedwongen wacht vanuit de nabijgelegen hoeve Goemare. Een niet-ontplofte obus, net onder een Onze-Lieve-Vrouwbeeldje ingeslagen, brengt Lekeux ertoe een kapel in te richten, die na de Eerste Wereldoorlog een waardige opvolger zal krijgen in de vorm van de herdenkingskapel "Onze- Lieve-Vrouw der Zege".

1922: de torenruïne van de voormalige Sint-Pieterskerk wordt als "site de guerre" beschermd.

1924: op initiatief van de "Koninklijke Touring Club van België" worden 22 demarcatiepalen opgericht op de plaatsen waar de vijand het verst was doorgedrongen op Belgisch grondgebied. Een dergelijke demarcatiepaal wordt ook op het Onze-Lieve-Vrouwhoekje opgesteld.

1924-1925: op initiatief van M. Lekeux wordt de gedenkkapel "Onze-Lieve-Vrouw der Zege" opgericht.

1928: oprichting van een gedenkzuil voor het 1ste en het 2de bataljon karabiniers-wielrijders.

1940: de kapel "Onze-Lieve-Vrouw der Zege" ondervindt heel wat oorlogsschade tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar wordt kort nadien hersteld.

1948: inhuldiging van de gedenkzuil voor het 5de regiment lansiers.

1954: met het oog op de valorisatie van het Onze-Lieve-Vrouw-hoekje wordt de vereninging "De Vrienden van het Onze-Lieve-Vrouwhoekje" gesticht.

1955: inwijding van de 15 nieuwe brandglasramen in de kapel "Onze-Lieve-Vrouw der Zege".

1956-1964: stelselmatige oprichting rondom de kapel "Onze-Lieve-Vrouw der Zege" van 41 gedenkstenen gewijd aan de diverse militaire eenheden die deelnamen aan de "Slag aan de IJzer".

1957: inhuldiging van de oriëntatietafel op de torenruïne van de voormalige Sint-Pieterskerk.

Circa 1961: de torenruïne van de voormalige Sint-Pieterskerk wordt hersteld in zijn huidige vorm.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, archief nr. 279, 1108, 1836.
  • Archief Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen.
  • Inventarisatie van Relicten uit de Eerste Wereldoorlog in de Westhoek (Provincie West-Vlaanderen, "Oorlog en Vrede in de Westhoek", en Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Monumenten en Landschappen).
  • Provinciale Bibliotheek Tolhuis, Fototheek.
  • Het O.L.Vrouwhoekje, 1964, Brugge.
  • BUFFEL C., VANDENKERCKHOVE A., Stuivekenskerke, Langemark, 1964, p. 12 en 97- 98.
  • JACOBS M., Zij, die vielen als helden…, Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, Deel 2, Brugge, 1996, p. 382-386.
  • LANNOYE B., Stuivekenskerke: de moeite waard, Diksmuide, 1991, p. 20 - 24.
  • Nos planches. Planche 14: Chapelle à Oud-Stuyvekenskerke. Camille Van Elslande, architecte, in L’Emulation, jg. 46, nr. 4, p. 63, pl. 14, 1926.

Bron: MISSIAEN H. & VANNESTE P. met medewerking van GHERARDTS F. & SCHEIR O. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs:  Vanneste, Pol; Missiaen, Halewijn
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Het Onze-Lieve-Vrouwhoekje [online], https://id.erfgoed.net/teksten/78532 (geraadpleegd op ).