Kasteelhoeve

Tekst van Kasteelhoeve (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/78178)

Achterin gelegen kasteelhoeve, heropgebouwd in de jaren 1920 naar ontwerp van architect H. Steels (Brussel) en Richard Acke (Kortrijk). Gelegen in lage weide, markerende Sint-Annakapel bij de erftoegang.

Teruggaand op een minimaal 17de-eeuwse hoeve zie archiefgegevens uit de jaren 1640-1650 in verband met een "behuuste hofste met 't huus van Playsance ende andere edificien daer op staende". De hoeve is aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778) met een omwald L-vormig (huis?)volume, aangeduid als "Beerst Casteel". In 1807 verkoop van de hoeve, zogenaamd "le petit château", aan Johannes Antonius Verwilghen uit Diksmuide (deze familie is op vandaag nog steeds eigenaar). Het Primitief Percelenplan (circa 1835) en de Atlas der Buurtwegen (circa 1843, aangeduid als "kasteelken") geven duidelijk de structuur aan van een omwald opperhof met boerenhuis en een niet omwald neerhof met nutsgebouwen.

In het archief van de dienst der verwoeste gewesten (dossier over de wederopbouw van de hoeve) steekt een foto van de vooroorlogse hoeve. Het vooroorlogse volume van het boerenhuis is te typeren als een vermoedelijk witgekalkt volume (foto vrij onduidelijk) op L-vormige plattegrond en met verspringende nokhoogtes van bijvoorbeeld opkamers. Achter het omwalde boerenhuis, een eenvoudig stal- of schuurvolume onder zadeldak. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt de hoeve volledig vernield.

In de wederopbouwperiode (ten laatste in 1928) wordt het boerenhuis min of meer historisch gereconstrueerd, met behoud van de omwalling. Van de intentie tot historische reconstructie getuigt ook het opmetingsplan van de "nog bestaande vensterramen". De schuur wordt echter op een niet historische wijze heropgebouwd (ten laatste in 1928), in een regionalistische vormentaal typisch voor de wederopbouw.

Boerenhuis naar vooroorlogs model, zie een vergelijking tussen het vooroorlogse volume (foto), de wederopbouwplannen en het gerealiseerde volume. Bewaarde omwalling omgeven door onder meer knotpopulieren en treurwilgen, naar het westen met open zijde naar de schuur. Deels bewaarde stoepen van bakstenen op hun kant. Ten zuiden, brede boogbrug (strek van natuursteen) met centraal daarop, toegangspoortje met brede schuine steunberen onder klein leien zadeldak (niet volledig volgens plan gebouwd). Geelbakstenen volume op L-vormige plattegrond, vermoedelijk deels met gerecupereerde baksteen (zie vrij groot formaat) en deels op natuurstenen plint, onder leien zadeldaken met verspringende nokhoogte (zie opkamers). Ten zuiden, 'laaghuis' met inkom (zie brug en toegangspoort), met aansluitend 'hooghuis' met in de zijgevel gerecupereerde jaarsteen "1702". Op dit volume sluit ten noorden een lager nutsvolume (keuken, kook- en bakplaats volgens het wederopbouwplan) aan met dakvensters.
Erg verzorgd baksteenmetselwerk zie de afwerking van de tuitgevels en de rechthoekige muuropeningen verdiept in steekboognissen, korfboognissen en geprofileerde tudorboognissen. Laatst genoemde in de zuidzijde van 'laaghuis' (met inkom) en 'hooghuis': portaal met bewaard beslag en deurnaald, rechts geflankeerd door hoger geplaatst kruisvenster, rechts in de opkamer dito venster. Voorts houten kozijnvensters: onder meer kruiskozijnen met beluikte benedenvakken, in de niet vernieuwde gedeelten met bewaarde kleine roedeverdeling, tevens bolkozijnen.

Interieur: ruimtes van kook- en bakplaats (bewaarde bakoven) en van de keuken, bewaard binnenschrijnwerk; in laatst genoemde ruimte, schouw met haardbalk met opschrift "EIGEN HAARD GOUD WAARD", geflankeerd door muurkast, vrij zwaar uitgewerkte trap met dito leuning, toegang tot de kelder afgezet met houten wand met driedelig venster met glas in lood. Inkom met samengestelde balkenlagen, moerbalk met zware balkslof met plantenmotief, bevloering van rode Boomse tegels. Brede schouw met bakstenen schouwwangen en invulling van de schouwmond met Boomse baksteen. Brede schouwbalk met cirkelmotieven. Trapje naar de opkamer. Kelders met bakstenen gewelven.

Kapel van 1930 toegewijd aan de Heilige Moeder Anna, zie het ingehouwen opschrift "19HMA30" bovenop de deur. Geelbakstenen kapel op natuurstenen plint onder steil leien zadeldak met aandaken. Puntgevel met natuurstenen aanzetblokken en dito topsteen met kruis geschoord door schuine steunberen. Verzorgd houtwerk met lange smeedijzeren hengsels.

Schuur uit de jaren 1920 in een regionalistische wederopbouwstijl. Ruime dwarsschuur onder afgewolfd zadeldak, typerende (overhoekse) steunberen, dakoverstek op uitgewerkte korbelen. Rechts, korfbogige schuurpoort, links geïncorporeerde stalling met laadvensters, o.m. klimmend.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, Primitief Percelenplan.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, Kadastrale Legger 212, artikelnummers 55 en 416.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Beerst, 1924-1928/26 en staat 223
  • NOTEBAERT A., NEUMANN CH., e.a. 1986: Inventaris van het archief van de Dienst der Verwoeste Gewesten, Algemeen Rijksarchief, Brussel, nummer 6571 betreffende wederopbouw hoeve.
  • S.N. s.d.: Waar men gaat langs Diksmuidse wegen, komt men een kapelletje tegen, s.l.

Bron: MISSIAEN H. & VANNESTE P. met medewerking van GHERARDTS F. & SCHEIR O. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs:  Vanneste, Pol; Missiaen, Halewijn
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteelhoeve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/78178 (geraadpleegd op ).