Kasteel Burghof

Tekst van Kasteel Burghof en park (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/781)

Resterende, waarschijnlijk zuidwestelijke hoek(?)toren, de zogenaamde Bethaniatoren, van een vierkant waterkasteel, zoals aangeduid op de Ferrariskaart, daterend van 1622. De huidige omgrachting rondom de toren is een rest van de oorspronkelijke, grote, vierkante omgrachting, die nog bestond in 1844 (Atlas van de Buurtwegen). De afbraak van het kasteel kan dus gesitueerd worden eind 18de - eerste helft 19de eeuw. Thans gelegen in het park van het Instituut voor Katholiek Secundair Onderwijs.

Vierkante toren van drie (?) bouwlagen. Klokvormige dakconstructie bekroond met peerspits en een gesmeed ijzeren windvaan met dubbele adelaar en keizerskroon. Bakstenen gebouw met verwerking van mergelsteen voor kroonlijst, hoekbanden, banden, vensteromlijstingen en gevelstenen. Tegen de eerste geleding, later toegevoegde, bakstenen steunberen van hergebruikt materiaal.

De westvoorgevel heeft in de onderste geleding een rondboogpoort in een rechthoekige omlijsting van kalksteenblokken, waarvan de stijlen schuilgaan achter de toegevoegde steunberen. Waarschijnlijk bij de afbraak van het kasteel werd de poortopening gedicht door middel van hergebruikt mergelstenen materiaal. Dat de poort voorzien was van een ophaalbrug blijkt uit de twee smalle, rondboogvormige openingen in de tweede bouwlaag, die, te oordelen naar de naar beneden doorlopende omlijsting, oorspronkelijk tot aan de poort reikten, doch waarschijnlijk bij de dichting van de poort eveneens met baksteen werden opgevuld. Onmiddellijk boven de poort bevindt zich een gevelsteen, met de voorstelling van twee engelen die een kroon houden boven een kalkstenen reliëf met een met een pijl doorboord hart, waaronder het opschrift AURELII ICONO/ GRAPHIA/ DILEXIT MULT~U; het chronogram dateert het gebouw in 1622.

De tweede bouwlaag is voorzien van de twee hoger vermelde, smalle openingen waarin de kettingen van de ophaalbrug liepen. Hiertussen bevindt zich een gevelsteen met de tweekoppige adelaar en de keizerskroon, met bovenaan het opschrift DOMINE PROTEGE NOS en onderaan FERDINAND. Hieronder bevindt zich een klein, korfboogvormig venster van mergelsteen, met kalk- en mergelstenen boog, omringd door twee gevelstenen: twee medaillons waarin links de buste van Christus, rechts die van Maria, elk voorzien van een thans onleesbaar opschrift. Onder het venster een cartouche met opschrift BETHANIA.

De derde bouwlaag is voorzien van twee kleine rondboogvensters. Hierboven de steigergaten en de kroonlijst op ojiefvormige consoles met een trigliefen- en medaillonsfries.

De achtergevel is in de eerste bouwlaag voorzien van een rechthoekige deur in een kalkstenen omlijsting van hergebruikt materiaal, in een verdiept, getoogd gevelvlak. In de tweede bouwlaag twee kloosterkozijnen in een geprofileerde, mergelstenen omlijsting met negblokken. Eronder een cartouche met thans onleesbaar opschrift. De bovenste bouwlaag is ook in deze gevel voorzien van twee rondboogvenstertjes. De zijgevels zijn vrijwel blind.

De overige gebouwen van de school behoorden tot een voorheen afzonderlijk geheel, op de Ferrariskaart aangeduid als een gesloten complex, met aan de westzijde een vrij groot, losstaand gebouw. In 1844 zijn hiervan drie losstaande vleugels behouden. Thans rest van het oorspronkelijke gebouw slechts de poortvleugel aan straatzijde, van 1756. In de huidige westvleugel bleef een gedeelte van een woonhuis uit de tweede helft van de 18de eeuw behouden. Deze oorspronkelijke delen werden ingebouwd in de schoolgebouwen van de tweede helft van de 19de eeuw en andere, onder meer de neogotische kapel.

Bakstenen poortvleugel van anderhalve bouwlaag onder wolfsdak (leien). Mergel- en kalkstenen hoekbanden (regelmatig verband). Geprofileerde, mergelstenen kroonlijst.

De gevel aan straatzijde is blind, op de inrijpoort na: korfboogvormige poort in een rechthoekige, geprofileerde kalkstenen omlijsting met neuten, imposten, geprofileerde druiplijst en sluitsteen met datering 1756. Een driehoekig fronton bekroont de poort; in de timpaanvulling een wapenschild waaronder de datering 1887. Boven het fronton een gesmeed ijzeren decoratie met de initialen M B. Het gesmeed ijzeren beslag van het houtwerk schijnt gedeeltelijk oorspronkelijk.

De erfzijdegevel vertoont een korfboogpoort in een beschilderde omlijsting (kalk- of mergelsteen?), de boog afgewerkt met een druiplijst, de posten met negblokken. De vensters der eerste bouwlaag zijn getoogd in een rechthoekige kalkstenen omlijsting met sponningbeloop. Getoogde deuren in een rechthoekige kalkstenen omlijsting met sluitsteen. Rechthoekige bovenvensters in een vlakke kalkstenen omlijsting. De muuropeningen dateren uit de periode, aangegeven door het jaartal op de sluitsteen.

Woning van drie traveeën en twee en een halve bouwlaag onder schilddak (vijf dakkapellen en twee windwijzers). Bakstenen gebouw op licht verhoogde begane grond met kalkstenen keldergaten. De huidige, classicistische ordonnantie dateert uit het derde kwart van de 18de eeuw: getoogde vensters in een kalkstenen omlijsting met sluitsteen. De deur en het deurvenster van de erboven gelegen bel-etage dateren uit de tweede helft van de 19de eeuw, evenals het balkon met smeed- en gietijzeren hek. Een bouwnaad tussen de eerste en tweede travee geeft de oude kern (17de eeuw) aan: de twee rechtertraveeën behielden de ontlastingsbogen van de oorspronkelijke muuropeningen. Rechts, rest van een mergelstenen hoekband.

Achteruitspringend doch aansluitend bevindt zich een woongedeelte met gelijkaardige ordonnantie, vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak. Muuropeningen uit het derde kwart van de 18de eeuw, confer supra, die van de vierde travee zijn recent in een gecementeerde omlijsting. De aanleunende schoolgebouwen zijn recent.

Tegenover dit gedeelte bevindt zich een klein vierkant gebouw, uit de tweede helft van de 19de eeuw, van één travee en twee bouwlagen onder tentdak, met dakruiter en windwijzer, aan weerszijde voorzien van aanbouwsels van één bouwlaag. Getoogde bakstenen muuropeningen met hardstenen afwerking.

De overige kostschoolgebouwen (...), en twee bouwlagen: de kapel bevindt zich op de bovenverdieping. Zadeldak (leien). Rechte koortravee en vijfzijdige koorsluiting. Gekoppelde en getoogde, bakstenen benedenvensters zijn gegroepeerd rondom een rechthoekige binnenplaats, waarvan de neogotische kapel de zuidzijde inneemt. Bakstenen gebouw met hardstenen afwerking, vier traveeën, gemarkeerd door steun De vensters van de kapel zijn spitsboogvormig in een bakstenen omlijsting, afgewerkt met gekleurde baksteen.


Bron: SCHLUSMANS F. 1996: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Bilzen - Maasmechelen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteel Burghof en park [online], https://id.erfgoed.net/teksten/781 (geraadpleegd op ).