Kasteel d'Overschie of de Vorst

Tekst van Kasteeldomein d'Overschie (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/75179)

Eclectisch kasteel "d'Overschie" of "de Vorst" met omringend park van circa 1904, gesitueerd ten noorden van de dorpskern binnen het beschermde dorpsgezicht "De Maalbeekvallei" bij Ministerieel Besluit van 9 juli 1980.

Het omheinde en omhaagde kasteeldomein wordt ten noorden begrensd door de Kruipstraat, ten oosten door de Beukendreef, ten zuiden door de Steenpoeldreef en ten westen door de d'Overschielaan. Het kasteel is min of meer centraal gelegen en wordt vooraf gegaan door een haakse langgerekte vijver, een restant van een oude steenpoel. Oostwaarts de geheel ontmantelde tuinierswoning(?) en voormalige moestuin.

Het domein, eertijds "de Steenpoelen" genoemd, was vóór de Franse revolutie eigendom van de abdij van Grimbergen die er kalkzandsteen ontgon. De bron en vijver in de as van het kasteel zijn hier nog restanten van. Ook de naam van het kasteel als van enkele omliggende straten verwijzen naar de toenmalige activiteiten. De benaming "Vorst" herinnert aan een legende waarbij arbeiders een grote zandsteen in de vorm van een kikvors over de bron legden. In 1801 werd het domein door de Fransen openbaar verkocht aan Jean-Baptiste Weemaes uit Brussel die er in 1803 een landhuis bouwde. Zijn dochter verkocht het "landhuis met boomkwekerij" aan de familie d'Overschie wiens afstammelingen het nog steeds bewonen. Circa 1904 werd het huidige kasteel opgetrokken naar Frans model volgens de plannen van architect Flanneau. Het verving het eerste kasteel waarvan de funderingen en kelders werden behouden. In het park, grenzend aan de Beukendreef, werd een moestuin met broeikas (heden verdwenen) voorzien. Een jaar later werd de Kruipstraat zo'n 50 meter noordwaarts verlegd waardoor het park achter het kasteel aanzienlijk vergrootte. Circa 1908 werd tegenover de oorspronkelijke ingang, gelegen aan de Steenpoeldreef in de as van het kasteel, een conciërgewoning opgetrokken. Later werd de toegang verplaatst naar de d'Overschielaan. Een deel van het park grenzend aan de Kruipstraat werd in de tweede helft van de 20ste eeuw verkaveld en bebouwd.

Het oorspronkelijke toegangshekken aan de Steenpoeldreef heeft samengestelde hekpijlers van vier gietijzeren zuiltjes waartussen smeedijzeren krullen, onderaan en bovenaan verbonden en bekroond door gebundelde voluten. Poorthek van giet- en smeedijzer met aflopend beloop van de bovenregel naar de makelaar; ronde spijlen alternerend afgewerkt met vlampunt en lans.

Eclectisch kasteel met neoclassicistische opbouw, aan de parkgevel verrijkt met neorococo elementen, zie het middenrisaliet en ijzeren hekwerk, opgetrokken circa 1904 naar ontwerp van architect Flanneau. Gelegen aan de noordelijke rand van de als vijver aangelegde steenpoel, waarbij het hoogteverschil wordt opgevangen door de terrasvormig uitgebouwde funderingen van het oude kasteel. Hierbij bleef het rondboogpoortje in een brede natuurstenen geblokte omlijsting dat naar boven toe versmalt, bewaard (zie oude foto).

Quasi rechthoekige volume met een verdiepte centrale inkompartij van zeven traveeën breed en vijf traveeën diep twee bouwlagen en een souterrain onder een leien pseudo-mansardedak. Natuurstenen lijstgevels met belijnende hoeklisenen en zware horizontaliserende cordons. Beluikte en getoogde vensters in geriemde omlijstingen, deels getralied. De houten T-vensters met roedeverdeling beleven bewaard.

De zuidelijk georiënteerde voorgevel is strak symmetrisch opgebouwd en wordt verlevendigd door rococo-sierelementen, onder meer verwerkt in de venster- en deuromlijstingen, het balkon en het smeedijzeren hekwerk. Het verdiepte middendeel wordt gekenmerkt door een centraal inkomrisaliet gemarkeerd door pilasters met kapiteel, onder een gebogen fronton. De korfboogvormige deur, geflankeerd door smalle rondboogvensters, wordt bekroond door een rondboogvormig venster met rijk uitgewerkt balkon dat eveneens geflankeerd wordt door smalle rechthoekige vensters. De overige vensters zijn getoogde en voorzien van een druiplijst, sommigen met gedecoreerde sluitsteen. Korfboogdeur met houten vleugeldeur met roedeverdeling, houten spiegelboogvormige tussenlatei en een uitgewerkt bovenlicht met smeedijzeren waaier.

Sobere achtergevel met een half afgeronde uitbouw van twee bouwlagen onder een leien dak bekroond door een ijzeren kruis. Hier was de huiskapel gevestigd. Het interieur werd niet bezocht.

  • Kadaster Vlaams-Brabant, mutatieschetsen Grimbergen: 1904/10, 1905/6 en kadastrale legger: artikel 231.
  • Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen. Inventaris van het cultuurbezit in België. Architectuur, deel 2n, Vlaams Brabant. Halle-Vilvoorde, Gent, 1977, p. 197.
  • COSYN, A., Grimberghen. Notice Descriptive, Brussel, 1909, p. 39-40.
  • DELESTRE, J.B., Uit het verleden van Grimbergen, bewerkte en geannoteerde uitgave onder leiding van H. DE SCHEPPER, deel I, Grimbergen, 1978, p. 45.
  • DELESTRE, J.B., Uit het verleden van Grimbergen, bewerkte en geannoteerde uitgave onder leiding van H. DE SCHEPPER, deel II, Grimbergen, 1987, p. 110-112, 170-177.
  • DEMOL, S. en J. VAN WETSWINKEL, Groot Grimbergen tussen 1900-1958. Facetten van het dorpsleven in vier deelgemeenten, Nieuwkerken-Waas, 2002, p. 71.
  • WILMET, J., Un Joyau National. Grimbergen, Marcinelles-Charleroi, [1935], p. 179.

Bron: VAN DAMME M. met medewerking van DEBACKER I. & BOEKSTAL P. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Vlaams-Brabant, Gemeente Grimbergen, Deelgemeenten Grimbergen, Beigem, Humbeek en Strombeek-Bever, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen VLB4, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs:  Van Damme, Marjolijn
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein d'Overschie [online], https://id.erfgoed.net/teksten/75179 (geraadpleegd op ).