Klooster van de zusters kapucinessen

Tekst van Klooster van de zusters kapucinessen (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6181)

Klooster van de zusters kapucinessen. Voormalig kartuizerklooster, opgericht door de kartuizergemeenschap van Vucht (nabij 's-Hertogenbosch) gehuisvest in het refugiehuis Sint-Catharina (op de hoek van Begijnen- en Sint-Rochusstraat) sedert 1619. 1624: aankoop van twee raamhoven in de Sint-Rochusstraat; 1626: inwijding van een kleine kapel; 1634: eerste steenlegging van het klooster. In 1639 waren de werken beëindigd en kon de verspreide gemeenschap van Vucht voltallig naar Antwerpen overkomen. In 1673 werd de bouw van een grotere kerk aangevat, voltooid in 1677. Volgens de kartuizerregel leefden de monniken in afzonderlijke kluizen verspreid over een uitgestrekt pand dat door de bouw van de gevangenis grotendeels werd ingepalmd (1866). Na 1783 dienden de gebouwen achtereenvolgens als kazerne, diamantslijperij, en een gedeelte van klooster en bijgebouwen werd afgebroken. In 1834 namen de zusters kapucinessen (afkomstig van de Schermersstraat) er hun intrek. In 1908 werd de voorgevel gerestaureerd, in 1955 de kerk; kloostergebouwen en binnenplaats werden bij K.B. van 19 april 1955 beschermd.

Kerk toegewijd aan het Heilig Kruis: hoofdingang aan de straatzijde; eenbeukige zaalkerk georiënteerd naar het noorden met schip van vijf traveeën en klaverbladvormige koorsluiting, afgedekt met leien zadeldak. Te dateren 1673-77. Prachtige 1673 in top gedateerde voorgevel in volplastische barokstijl. Halsgevel met wijde voluten en puntige gekorniste daklijst bekroond met pinakels en topstuk. Parement van baksteen met weelderig decor van natuursteen voor lijsten, omlijstingen en beeldnissen, cartouches en divers beeldhouwwerk (vruchten, figuren). Verticaal gemarkeerd door kolossale Ionische pilasters, horizontaal door een brede verstekte kornis tussen onderbouw en top. In centrale partij, korfboogpoort in geblokte omlijsting, door middel van lijstwerk verbonden met soortgelijke raamomlijsting erboven; in de top, oculus met waterlijst. Links en rechts, twee boven elkaar gestelde halfronde nissen in bewerkte omlijsting resp. met beelden van de Onbevlekte Ontvangenis en Sint-Franciscus door M. Van Vosselaer (1908). Zijgevels in bak- en zandsteenstijl met gedichte vensters van de transeptarmen en verweerde steunberen van het koor.

Zeer eenvoudig interieur: afdekking met licht gebogen tongewelf; segmentboogvensters onder kleine geprofileerde lijst met sleutel en imposten, alternerend met pilasters; het zusterkoor en aanpalende sacristieën (in drielob verbouwd aan de westzijde) zijn van de publieke ruimte gescheiden door een beschilderde wand.

Mobilair. Anoniem schilderij uit de 18de eeuw, De Zeven Werken van Barmhartigheid; gepolychromeerd houten beeld van Onze-Lieve-Vrouw met kind, zogenaamd Zetel der Wijsheid, Duits werk uit de 16de tot 17de eeuw (in zusterkoor)

Klooster. Ten westen van de kerk vierkante binnenplaats met aan west- en zuidzijde kloostergebouwen, aan noordzijde scheimuur met de aanpalende gevangenis. Gevel aan de straatzijde in traditionele bak- en zandsteenstijl van het tweede kwart van de 17de eeuw. Lijstgevel van tien traveeën en twee verdiepingen afgedekt met leien zadeldak waarin vijf dakkapellen. Horizontaal geleed door een hoge sokkel, doorlopende speklagen en een holronde zandstenen daklijst waaronder gedichte steigergaten. Ankers met gekrulde spie alternerend met de bolkozijnen van eerste en tweede bouwlaag; de oorspronkelijke luiken (zie duimen) zijn verdwenen en op de benedenverdieping vervangen door tralies. Zeer mooi barokportaal in de vijfde linker travee: geprofileerde, geblokte rondboog met sleutel en waterlijst, begrepen tussen zware rechtstanden met bewerkte sokkel en schacht waarboven volumineuze consoles en voluten; Laatstgenoemde flankeren een halfronde nis in plastische omlijsting met driehoekig fronton waarin Sint-Jozefbeeld door J. De Vos (1835).

Binnenkoer ten oosten begrensd door de kerk, ten zuiden en ten westen door twee langgerekte vleugels van acht traveeën en twee bouwlagen onder overkragende, licht geknikte zadeldaken (leien) met dakkapellen. Verankerde lijstgevels met beschilderd baksteenparement met sober gebruik van natuursteen. De begane grond met omlopende Toscaanse galerij van blauwe hardsteen: brede rondbogen met archivolt en kleine gekrulde sleutel op zuilen met kapiteel; hierboven fries met trigliefen en kornis; zwikken gevuld met paneelwerk. Momenteel dichtgemetseld met uitsparingen voor eenvoudige rechthoekige vensters. Op de verdieping kruisvensters met gedichte bovenpartij onderlijnd door een doorlopende druiplijst. Beëindiging met steigergaten en houten kroonlijst op klossen. Langs de kerkzijde later bijgebouwde galerij.

  • Antwerpen die Scone, 1970, nr. 9.

Bron: DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nb, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Klooster van de zusters kapucinessen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/6181 (geraadpleegd op ).