Pompgemaal en molenaarshuis

Tekst van Site van de verdwenen Kleine Molen met pompgemaal en molenaarswoning (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/57980)

Pompgemaal en molenaarshuis. De Moere van Meetkerke is een waterrijk gebied dat ongeveer een halve meter onder de zeespiegel ligt. Het is tijdens de middeleeuwen ontstaan door ontvening. Vanaf 1622 wordt de Moere bij Meetkerke drooggelegd door de aanleg van de Moerdijk. Om het water uit de Moere weg te pompen naar de hoger gelegen Blankenbergse Vaart worden twee houten molens gebouwd, de Grote en de Kleine Molen, gelegen langs de Biezenstraat.

De Kleine Molen wordt afgebroken in 1868 en vervangen door een pompinstallatie die door een stoommachine wordt bewogen (Biezenstraat nummer 5), vanaf de jaren 1920 door een dieselmotor.

De huidige site bestaat uit een witgekalkt molenhuis en mechanisch pompgemaal, door een grachtensysteem verbonden met de poldermolen. Het erf is vooraan afgesloten door een bakstenen muur, deels nieuwe constructie. De beek die langs de weg ligt en die de windwatermolen en dit pompgemaal verbindt, is deels in baksteen opgemetseld. De oprit tot het molenaarshuis wordt met een bakstenen brug over deze watergang geleid. De ingang van de watergang is afgeschermd met een krooshek.

Het molenaarshuis (Biezenstraat nummer 5) is een witgekalkt laag langwerpig volume onder zadeldak (nok parallel aan de straat), dat wellicht teruggaat tot het 18de-eeuws molenhuis, zie aanduiding van volume op die plaats op Ferrariskaart (1770-1778), vermelding van molenhuis bij Kleine Molen in 1797 en bouwsporen die wijzen op die ouderdom, bijvoorbeeld muurvlechtingen in linkerzijpuntgevel. Gerenoveerd.

Het pompgemaal bestaat uit een gebouw van circa 1868, opgetrokken in een verzorgde baksteenbouw boven de verbindingsbeek met de stenen windwatermolen. Bruin bakstenen gebouw van één bouwlaag onder golfplaten zadeldak (nok parallel aan de straat), voor- en achterpuntgevels geflankeerd door pilasters en versierd met blinde oculus in top; licht getoogde muuropeningen. Aan beide zijgevels recentere bakstenen aanbouwen onder plat dak.

Toen de stoommachine, geïnstalleerd in 1868, begon te verslijten, koos men voor de vervanging door een pomp aangedreven door een dieselmotor, geïnstalleerd in 1928. De motor werd geleverd door De Buyzere van Brugge, de centrifugaalpomp van 60 PK door de "Gebroeders Stork en co - Hengelo" (Nederland). Het debiet van de pomp kon 50.000 liter per minuut bereiken; bleef in werking tot in de jaren 1980. De installatie van de pomp vroeg grote voorbereidende werken: de grond aan de voet van de gebouwen werd tot 4 meter. uitgegraven, nieuwe dammen moesten opgericht worden. De werken werden verschillende malen gebroken door de vloed. Onophoudende regen en sneeuw hinderden de werken, waardoor de Moere volledig onder water stond in januari 1928. Midden 20ste eeuw werd de aandrijving door de dieselmotor vervangen door een elektrische motor. De elektrische installatie is voorzien van porseleinen isolatoren; schakelaars met vonkbeveiliging; driefasige motor; motorlichaam is gesloten; overbrenging met meervoudige V-riemen.

  • DEVLIEGHER L. 1984: De molens in West-Vlaanderen, Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, deel 9, Tielt, 424-429.
  • DEVYT C. 1966: Westvlaamse windmolens, Brugge, 93.
  • RONSE A. en RAISON T. 1918: Fermes Types & Constructions Rurales en West-Flandre, Brugge, 259.
  • POLLET J. 1942: Toponymie van Meetkerke met een geschiedkundige schets, Brugge, 51, 66.

Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SNAUWAERT L. 2002: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Zuienkerke en deelgemeenten Houthave, Meetkerke en Nieuwmunster, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL13, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs:  Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Site van de verdwenen Kleine Molen met pompgemaal en molenaarswoning [online], https://id.erfgoed.net/teksten/57980 (geraadpleegd op ).