Kruisverheffingskerk

Tekst van Parochiekerk Heilige Kruisverheffing (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/54694)

In oorsprong gotische kerk, ingeplant aan de zuidelijke rand van de agglomeratie, aan uiteinde van Kerkstraat; midden in thans verdwenen kerkhof, aan noordzijde afgeboord door laag bakstenen muurtje onder ezelsrug.

Het huidige bedehuis gaat terug op een 12de eeuws kerkgebouw waarvan resten in een deel van het zuidkoor en in de onderbouw van de toren (zie moefen); bovenbouw toren uit de 16de eeuw. Vernielingen in loop van het laatste kwart van de 16de - eerste kwart van de 17de eeuw; herstellingen onder meer aan noord- en zuidkoor, respectievelijk in 1642 en 1654. Van het tweede kwart van de 17de eeuw tot 1907 als kleine, driebeukige hallenkerk met westtoren onder kleine torenkap. Uitbreidingswerken in 1906-1907 naar ontwerp van architect A. De Pauw (Brugge), met name vergroting naar het westen met aanbouw van huidig schip en portaaltje, waarbij de westtoren werd ingebouwd.

Georiënteerde, driebeukige hallenkerk op nagenoeg rechthoekig grondplan met achtzijdige vieringtoren; een schip van vier traveeën, een pseudo-transept van één travee en een koor van vier ongelijke traveeën met vlakke sluiting; sacristie; stook- en bergplaatsen in zuidoostelijke aanbouw. Baksteenbouw, met moefen aan de 13de eeuwse delen; leien bedakingen. Achtzijdige toren met twee geledingen, gemarkeerd door puilijstje; gekoppelde spitsbogige galmgaten in dito nis onder doorlopende druiplijstjes; met spitsbogen geajoureerde borstwering waaronder aflijnend rondboogfriesje; bekronende spits waarop kruis. Gevels geritmeerd door steunberen met versnijdingen waartussen spitsbogige drielichten op afzaten, gevat in geprofileerde omlijstingen met maaswerk; rondboogfries met dropmotief onder dakranden. Sluitingen van west- en oostgevels, evenals van transeptuiteinden zijn voorzien van tuitgevels, afgewerkt met rollaag; aandaken en schouderstukken; lichtgleuven in geveltoppen. Westgevels met rechthoekige vooruitspringend portaaltje onder zadeldak; centrale gevel waarin spitsbogig tweelicht, geflankeerd door halve korfbogige casementen. Zeshoekig traptorentje tegen zuidelijke transeptgevel; noordelijke transeptgevel met korfbogig deurtje, links geflankeerd door calvariegroep onder luifel. Verscheidene grafstenen werden ingewerkt in koorsluiting.

Interieur: koorgedeelte (13de eeuw/ tweede kwart 17de eeuw) met spitsboogarcade op vierzijdige bakstenen pijlers waarboven spitsbogige triforiumnissen; schipgedeelte (1906-1907) met spitsboogarcade op ronde, natuurstenen zuilen op achtzijdige sokkels. Schip en zijbeuken van koor deels gecementeerd en witbeschilderd. Houten spitstongewelven met gordelbogen.

Mobilair. Preekstoel: eikenhouten preekstoel uit 18de eeuw. Muurtabernakel: steen met koperen deuren, mogelijk uit de 16de eeuw. Tochtportaal: hout, 17de eeuw. Kruisbeeld: zogenaamd mirakelkruis, vermoedelijk uit de 18de eeuw. Glasraam: "Boom van Jesse"; in koor, gedateerd 1922, naar ontwerp van Gustaaf Ladon (Gent). Vloertegels: tegels in Torhouts gleiswerk, in 1906-1907 gerecupereerd en samengebracht in doopkapel (zuidkoor).

  • DEVENT G., De Oostkust van toen. Van Knokke tot Bredene, Brugge, 1982.
  • DEVENT G., Zee en duinen. Kusttoerisme in de 19de eeuw, Brugge, 1991.
  • HENNON J., Wenduine. Dorpsbeelden uit het verleden, Wenduine, 1993 (2 delen).
  • LEPEER L., Vin Dune an de Zee, Wenduine, 1974.
  • VERDUYN P., Geschiedenis van Wenduine. Wenduine, 1960.

Bron: DELEPIERE A.-M., HUYS M. & KERRINCKX H. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente De Haan, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL9, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs:  Huys, Martine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Heilige Kruisverheffing [online], https://id.erfgoed.net/teksten/54694 (geraadpleegd op ).