De Grooten Robijn

Tekst van De Grooten Robijn, later Banque d'Anvers (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/5382)

Voormalig hotel Van De Werve, zogenaamd "De Grooten Robijn", circa 1740 in opdracht van de familie du Bois de Vroylande totaal herbouwd (17de-eeuwse kern) en van de huidige rococogevel voorzien door de beroemde bouwmeester Jan Pieter Van Baurscheit de jonge (1699-1768). Vanaf 1829 zetel van de Banque d'Anvers, die het gebouw totaal aanpaste en er de twee zijvleugels aan toevoegde. Naderhand Kamer van Koophandel en sinds 1950 kantoren van de gemeentelijke dienst der burgerlijke stand; ingrijpende inrichtingswerken en herstellingen werden uitgevoerd (1965).

Heden brede gevelwand van witte natuursteen tussen de Borzestraat en de Proynenstraat van tweeëntwintig traveeën en twee bouwlagen onder leien zadeldak (nok parallel aan de straat). Centraal gedeelte van zeven traveeën (enige oorspronkelijke) (nummer 22), heden lijstgevel van witte zandsteen, oorspronkelijk (18de eeuw) mogelijk bepleisterd en beschilderd, op sokkel, waarin getoogde keldermonden. Eerder sobere, klassieke rococostijl (circa 1740) met sporen van oudere, 17de-eeuwse gevel (wigvormige ontlastingsstenen, muurankers onder meer gekrulde spieën, sokkel). Kenmerkend is de symmetrische opbouw van de gevel met benadrukken van de astravee als poortrisaliet, steeds meer als een opgaande travee uitgewerkt (zie evolutie van het Koninklijk Paleis naar het Osterriethhuis). Op de begane grond een brede rondboogpoort opgenomen in een geprofileerde, hardstenen omlijsting met schelpmotieven en decoratief bas-reliëf in de boogzwikken; twee flankerende, vrijstaande Dorische zuilen dragen het balkon van de tweede bouwlaag; tussen postamenten sierlijk gesmeed ijzeren hek. Hoge balkondeur met waaiervormig bovenlicht in schouderboog met rocaille, opgenomen in een hardstenen schouderboogomlijsting met schelpmotief, waarboven een gebogen waterlijstje met gestrekte uiteinden op consoles. Aansluitend boven de daklijst een rechthoekig venster met afgeronde bovenhoeken, en grillige roedeverdeling in sierlijke, hardstenen omlijsting met rocaille. Monumentaliteit van de astravee benadrukt enerzijds door het bekronend driehoekig fronton met oculus, rustend op muurpilasters opgehoogd met plastische guirlandes ("fruitages") en anderzijds door de twee levensgrote vrijstaande schilddragers van witsteen, "de wilde man en de wilde vrouw", met de wapenschilden van de opdrachtgevers, de familie du Bois, ontwerp van Van Baurscheit en gerestaureerd door A. Strymans (begin 20ste eeuw). Voorts symmetrisch opgebouwde gevel met telkens drie flankerende traveeën in een sobere ordonnantie, geritmeerd door middel van de hoge, licht getoogde vensters waarin kleine roedeverdeling in geprofileerde omlijstingen met fraai uitgewerkte Lodewijk XV-sleutels en de kroonlijst met geprofileerde architraaf, aan de uiteinden rustend op rocaille-achtige Ionische kapitelen. Twee dakkapellen geopend door getoogde vensters met kleine roedeverdeling, schelpvormig uitgewerkte sleutel en geprofileerd waterlijstje met gestrekte uiteinden.

Uit de in het Vleeshuis bewaarde ontwerpen blijkt dat Van Baurscheit niet enkel de gevel voor het hotel tekende, maar tevens ontwerpen voorstelde voor aanpassing van het bestaande 17de-eeuwse interieur: zolderingen, schoorsteen, trap, achtergevel in de tuin. Hiervan is geen spoor terug te vinden in het huidige interieur.

Rechtervleugel (nummer 20) van acht traveeën gebouwd begin 20ste eeuw onder leiding van architect Joseph Hertogs, doorlopend met travee aan de Borzestraat vertoont een identieke opbouw met het centrale, oorspronkelijke gedeelte; de twee flankerende balkonfiguren, "Handel" en "Scheepvaart" zijn van de hand van A. Strymans.

Linkervleugel (nummer 24) doorlopend aan de Pruynenstraat en gedeeltelijk aan de Korte Klarenstraat, opgericht in 1936. Lijstgevels van drie bouwlagen eveneens in een gelijkende ordonnantie met het centrale oorspronkelijke gedeelte gemarkeerd door de halfronde ingangstravee in een neobarokke stijl; op de begane grond door drie vleugeldeuren met boogvormige bovenlichten, druk ijzerwerk en plastisch uitgewerkte hardstenen omlijstingen; hoger schouderboogvormige vensters met gebogen waterlijsten en sleutels; op de penanten hangende guirlandes; omlopende balustrade met postamenten en siervazen, bekronende belvedère met oculi.

  • Ontwerpen Van Baurscheit, Vleeshuis inventaris 19.29.3: 5/28, 9/28, 11/28, 13/28, 10/28, 12/28, 17/28, 3/28.
  • BAUDOUIN F., De Bouwkunst, in Antwerpen in de 18de eeuw, Antwerpen, 1952, p. 194.
  • L'Emulation, 1913, Planche XXIII.

Bron: DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nb, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: De Grooten Robijn, later Banque d'Anvers [online], https://id.erfgoed.net/teksten/5382 (geraadpleegd op ).