Voormalige gemeentelijke jongensschool met onderwijzerswoning en vredegerecht van 1876-1878 naar ontwerp van provinciaal architect P.J. Taeymans.

HISTORIEK

In 1933 verhuisden de jongens naar een nieuwe school in de Karel Boomstraat en namen de meisjes hun intrek in de Gelmelstraat. Van 1977 tot 1984 was het IKO (Instituut voor Kreatieve Opvoeding) er gehuisvest; sedert 1996 zijn school en voormalig postkantoor (nummer 24) eigendom van het VITO (Vrij Instituut voor Technisch Onderwijs). Het vredegerecht werd in 1970 overgebracht naar Turnhout.

De bouwgrond waar school, onderwijzerswoning en vredegerecht zouden worden opgericht (31 are 7 centiare) werd in 1875 aangekocht van de kerkfabriek van het begijnhof; de openbare aanbesteding had plaats op 17/8/1876, de voltooiing der werken op 22/3/1878. Het oorspronkelijk grondplan vertoont een middenvleugel met twee klassen en een centrale gang, maar zonder bovenverdieping, een linker vleugel met één klas op de begane grond, met daarnaast gang en trap naar het vredegerecht op de bovenverdieping, uitbouw met wasplaats en aansluitende overdekte galerij en een rechter vleugel met onderwijzerswoning (woon- en slaapvertrekken verspreid over twee verdiepingen) en uitbouw met bakhuis, "gemak" en stal; de open ruimte achteraan werd ingenomen door de speelplaats, afgesloten door "pissijnen, koolkot en gemakken".

In 1903 werden door J. Taeymans, zoon van P.J. plannen opgemaakt voor de vergroting van de school. Op de middenvleugel werd een bovenverdieping gebouwd met ruimte voor twee klassen en in de relatief smalle gang een steile trap ingewerkt. De stijl van het bestaande gebouw werd aangehouden. Voltooiing der werken op 3/11/1910.

In 1931-1935 werden andermaal veranderingswerken onder leiding van architect J. Taeymans uitgevoerd. De bestaande onderwijzerswoning werd nu ook omgevormd tot klaslokalen. Van de klassen van de middenvleugel werd aan de straatzijde telkens een gang afgenomen, als verbinding naar de nieuwe klassen; de beglaasde tussenwanden refereren nog aan deze ingreep. De wasplaats en een deel van de vroegere galerij achter de linker vleugel werden vermoedelijk reeds vroeger tot één grotere ruimte verbouwd. Latere onderhouds- en herstellingswerken hadden geen wezenlijke impact op de bestaande indeling. Alleen in de klas op de gelijkvloerse verdieping, rechts van de gang, werd de tussenwand verwijderd zodat hier in feite de oorsponkelijke toestand hersteld werd.

BESCHRIJVING

U-vormig complex in eclectische, neoclassicistisch geïnspireerde stijl, met aan de straat een langgerekte vleugel van vijftien traveeën en twee bouwlagen onder vernieuwde zadel- en schilddaken (nok parallel aan en loodrecht op de straat, mechanische pannen, met later ingebrachte veluxramen); aan oostzijde, ter hoogte van het voormalige vredegerecht, even hoge uitbouw van twee traveeën met aansluitend lokaal van vijf traveeën en één bouwlaag (vroegere wasplaats + deel van galerij), en aan westzijde kleine uitbouw van vijf traveeën en één bouwlaag (vroegere nutsgebouwen bij de onderwijzerswoning); beide aanbouwen (nok loodrecht op de straat) zijn afgedekt met zadeldak, de eerste met zinkbekleding, de tweede met mechanische pannen.

Bakstenen lijstgevels met omlopende houten kroonlijst en arduinen plint aan de straat. Voorgevel met knipvoegen, bepleisterde en witgeschilderde muurbanden, geprofileerde lijsten en omlijstingen van witte Savonnièresteen, arduinen lekdrempels (kordonvormend op de bovenverdieping); klaverbladvormige, gietijzeren verluchtingsroosters in ruitvormige omlijsting tussen de benedenvensters. Rondbogige (begane grond) en licht getoogde (bovenverdieping) muuropeningen in een halve geprofileerde omlijsting; op de begane grond met paneelversiering onder de lekdrempels. Licht risalietvormig uitgewerkte buitenste en middelste travee met arduinen gevelplaten met volgens opschriften: "Vredegerecht/ Opgericht in het jaar MDCCCLXXVI/ Justice de Paix", "Meisjesschool" en "Gemeente/ De Gouverneur Ridder E. Pycke De Burgem. F.G. Vermeulen De Bouwm. P.J. Taeymans/ Hoogstraten"; middelste travee met pilasters op de begane grond en bekronend driezijdig fronton waarin wapenschild; het fronton boven de middendeur is niet meer aanwezig. Eerste, achtste en twaalfde travee opengewerkt met rondboogpoorten. Origineel houtwerk met kleine ijzeren roedeverdelingen in vensters en deurwaaiers; vernieuwde bovenvensters ter hoogte van het vroegere vredegerecht; recente vleugeldeuren.

Eenvoudiger afgewerkte achtergevels met vlakke muurbanden en vensteromlijstingen in contrasterend metselwerk; beëindiging met bakstenen tandlijsten. Balkvormig uitgebouwde middentravee met groot rondboogvenster voor de verlichting van de trapzaal. De uitsprong van de vier meest westelijke travee(de vroegere onderwijzerswoning) is iets meer geprononceerd dan het risaliet in de voorgevel; behouden segmentboogdeur met waaier en -venster van vroeger bakhuis, houten segmentboogdeurtjes van "gemak" en stal en halvemaanvenstertje. In de hoge oostelijke uitbouw bevindt zich een rondbogige schoolinkom met waaier, deels beglaasde houten vleugeldeur en sierlijk smeedwerk; bewaarde bevestigingsplaat van de vroegere schoolbel; lage uitbouw met segmentboogvensters uit de beginperiode.

De plattegrond van het huidige schoolgebouw vertoont een centrale inkom met trapzaal, met aan weerszijden een gang net achter de straatgevel; de klassen die hierop uitgeven zien uit op de binnenplaats. Zelfde indeling op bovenverdieping. Recent vergroot klaslokaal rechts van inkom, waarbij de voormalige gang terug in de klasruimte werd geïntegreerd.

Vroegere onderwijzerswoning met bewaarde gang en trapzaal; daarnaast zijn op de twee verdiepingen telkens twee klaslokalen ingericht. Linker vleugel met klaslokaal op de benedenverdieping; uiterst links smalle gang uitgevend op trapzaal met houten bordestrap; bovenverdieping met audiëntiezaal van vroeger vredegerecht, voormalige griffie, getuigen- en betichtenkamer.

Sober maar op enkele details na nog zeer authentiek interieur. Begane grond met troggewelven op zware balken. Bepleisterde, in lichte tonen beschilderde binnenmuren zonder lambrisering; alleen in de gang naar het vredegerecht werd een beschildering in imitatiemarmer aangebracht. Gangen, trapzaal en klassen met zwarte en witte tegelvloeren (dambordpatroon), afgeboord met smal zwartmarmeren plintje. Hoofdtrap (1903-1910) bestaande uit twee arduinen steektrappen, met eenvoudige houten handgrepen tot op het tussenbordes, een mooie smeedijzeren leuning verderop. Bovenverdieping met deels beglaasde klasdeuren met paneel- en smeedwerk uit de eerste periode (1876-1878). Scheimuur tussen gang en klaslokalen met grote, driedelige houten kantelramen met horizontale roeden en structuurglas (1931-1935). Muren en vensterbanken met bewaarde roosters van het oorspronkelijke ventilatiesysteem. Ook een aantal schouwelementen bleven bewaard.

Rechthoekige audiëntiezaal ingericht in neoclassicistisch stijl met koepelvormige overwelving en lijst- en paneelwerk in stuc; in de halfronde omlijste rondboognis, geflankeerd door Ionische pilasters, stond de rechtersstoel; de portalen aan weerszijden gaven respectievelijk toegang tot de voormalige griffie en getuigenkamer. Brede houten paneeldeur naar de publieke overloop. Houten plankenvloer.