Parochiekerk Sint-Antonius

Tekst van Parochiekerk Sint-Antonius met ommuurd kerkhof (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/76823)

Afhankelijk van de abdij van Vorst sinds de 13de eeuw; parochiekerk sinds 1533, maar toen nog bediend door de pastoor van Kobbegem (tot de 19de eeuw).

Kleine dorpskerk met ommuurd kerkhof, ingeplant in de as van de ombuigende baan Asse-Bollebeek, die er juist een tweesprong vormt met aftakking naar Zellik.

Classicistisch zaalkerkje met ingebouwde westtoren en drie traveeën met driezijdige apsis, blijkbaar gebouwd in 1759 en ingewijd in 1760 door aartspriester A. de Brunyn; mogelijke integratie en aanpassing van andere bouwonderdelen (13de eeuw?): zandstenen westtoren met aanleunende zijbeukgevels. Jaartal 1759, onderaan rechts van het portaal. Latere(?) sacristieën ten oosten (midden 19de eeuw).

Baksteenbouw met gebruik van zandsteen en arduin voor de gedeelten uit het derde kwart van de 18de eeuw. Vrij slanke vierkante westtoren geflankeerd door de aangepaste aandaken van de zijbeuken - bewaarde schouderstukken -; klein en vrij regelmatig zandsteenverband; later aangebrachte muurankers.

Korte ingesnoerde naaldspits (leien); de bovenbouw zou zijn afgeschoten tijdens de Eerste Wereldoorlog. De mogelijk oudere kern is moeilijk te situeren wegens de grondige verbouwing van alle muuropeningen: arduinen rondboogportaal met nauwelijks merkbare classicerende inslag: geriemd kwarthol beloop op iets meer uitgesproken neuten, volutensluitsteen onder een vrij strak uitgewerkte waterlijst. Waaier met metalen roedeverdeling (19de eeuw). Bekronende wapensteen met verweerd opschrift MFDL, van de toenmalige abdis van Vorst, Maria Francisca de Landas (1757-1760).

Steekboogvormig west- en bovenvensters, beide in een geprofileerde omlijsting. Een hoog rondboogvormig galmgat per wand (blijkbaar resulterend van een aanpassing, gelet op bouwnaden en verspringingen in het metselverband).

Noord- en zuidgevels, op een doorlopende afgeschuinde sokkel van zandsteen. Klein rondboogvenster in de eerste westtravee en voorts geriemde arduinen rondboogvensters.

Blinde apsis, afgelijnd door regelmatige hoekstenen; leien zadeldak met driezijdige afwolving aan de oostkant.

Aangebouwde sacristie onder schilddak, gemarkeerd door een driehoekig fronton. Binnenin bewaart de toren blijkbaar evenmin duidelijke en onmiddellijk zichtbare sporen van de oudere kern; een uitzondering hierop vormen wellicht een kwartrond korbeel en een gotisch getint wijwatervat (zuidwand).

Brede en gedrongen ruimte, amper geritmeerd door de gemarmerde Toscaanse pilasters die de gordelbogen van het ingedrukte gewelf opvangen; de bijkomende pseudo-ribben steunen op verjongende kraagstenen die nog net boven de korte dekplaatzijden konden worden aangebracht.

Mobilair. Zijwanden volledig bekleed met lambriseringen, (tweede helft 18de eeuw), met aangebouwde kansel (derde, vierde kwart 18de eeuw) en ingebouwde biechtstoel met Louis XV-inslag (derde kwart 18de eeuw);

Zwaardere koorversiering: portiekaltaar met laatbarokke reminiscenties en meer versierde lambriseringen met ingewerkte schilderijen, onder meer "Genezing van Sint-Rochus". Fraai houtwerk van de westwand onder het doksaal (laatste kwart van de 18de eeuw, eerste kwart 19de eeuw?);

Sint-Anna-ten-Drieën, laatgotisch houten beeld (16de eeuw) met neogotische polychromie 19de-eeuwse grafplaten en kruisen tegen de kerkgevels; in de vloer vóór het westportaal, verscheidene oudere grafstenen, onder meer van N. van der Hasselt (+ 1727 en Anna Van Mulders (+ 1721).


Bron: DE MAEGD C. & VAN AERSCHOT S. 1975: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2n, Gent.
Auteurs:  De Maegd, Christiane; Van Aerschot, Suzanne
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Antonius met ommuurd kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/teksten/39390 (geraadpleegd op ).