Aan de Kruisstraathoek, het kruispunt van de Kruisstraat met de Wulvergemstraat, zijn nog twee van de drie oorspronkelijke mijnkraters aanwezig. Ze liggen op ongeveer twee kilometer ten zuidwesten van Wijtschate, op een hoogte. De omgeving is landelijk.

Historische achtergrond

De eerste ‘volwaardige’ ondergrondse mijnen werden in de Ieperboog wellicht door de Duitsers tot ontploffing gebracht eind januari 1915 tussen de weg Menen-Ieper en Sint-Elooi. Hiermee was de aanzet gegeven voor een mijnenoorlog, die de volgende jaren de ondergrond van de Ieper- en Wijtschaeteboog heel regelmatig omwoelde en dood en vernieling zaaide, met als ‘climax’ de Mijnenslag van 7 juni 1917.

Sinds de Tweede Slag bij Ieper (voorjaar 1915) was de frontlinie vrij stabiel gebleven, waarbij de Duitsers ‘vrij comfortabel’ vanuit de hoger gelegen posities de geallieerden domineerden en in het oog konden houden. Een strategisch voordeel van jewelste, dat de Britten in hun voordeel trachtten om te buigen…

Stuwkracht achter de idee om de vijand op grote diepte te ondergraven, was de vrij excentrieke Brit Norton Griffiths. De eerste graafwerkzaamheden startten in de zomer van 1915 bij Hill 60, met het uitgraven van de zogenaamde ‘Berlin Tunnel’ door de ‘175th Tunnelling Company’. Zonder dat hij weet had van de plannen van Griffith, zou ook Major Cropper van de ‘250th Tunnelling Company’ in december 1915 gestart zijn met graafwerkzaamheden voor dieptemijnen rond Wijtschate. Ondertussen werden deze ideeën overgenomen door de legerstaf en geïntegreerd in de plannen om een doorbraak rond Ieper te forceren.
Uiteindelijk zouden er op 7 juni 1917 tussen Hill 60 en ‘The Birdcage’ (ten Z van Warneton) 19 dieptemijnen tot ontploffing gebracht worden. Britten, Australiërs en Nieuw-Zeelanders slaagden er in de heuvelkam Wijtschate-Mesen te veroveren. Maar de geallieerden maakten geen gebruik van de bres die ontstaan was, en wachtten zoals gepland af tot eind juli om aan hun groots offensief te beginnen (Derde Slag bij Ieper).

In december 1915 startte de ‘250th Tunnelling Company’ met de graafwerkzaamheden, die vervolgens door de ‘182nd Tunnelling Company’, de ‘3rd Canadian Tunnelling Company’, de ‘175th Tunnelling Company’ en de ‘171st Tunnelling Company’ werden opgevolgd.
De werkzaamheden vlotten vrij snel (ondanks Duitse gasaanvallen) en op 12 juni 1916 konden de eerste twee mijnladingen geplaatst worden. Vervolgens werd werk gemaakt van een derde mijnlading, die eind augustus 1916 geplaatst kon worden. De galerij was 660m lang geworden.
Ondertussen zaten de Duitsers niet stil. Zo slaagden ze erin om vanuit hun ‘Ferdinand’-systeem op 19 en 20 februari 1917, over een afstand van 70m, drie ladingen tot ontploffing te brengen, waardoor de springkamer van lading 1 onder water liep en de ‘tunnellers’ genoodzaakt werden om een bijkomende ruimte uit te graven, waar een vierde lading werd geplaatst. Op 9 mei 1917 waren de vier mijnen, met in het totaal 50.000kg explosieven, in gereedheid gebracht.
Ze veroorzaakten op 7 juni 3 kraters, de eerste krater (veroorzaakt door de 1ste en 4de lading) had een diameter van 71,6m en een diepte van 10,4m, de tweede een diameter van 66,1m en een diepte van 12,2m en de derde een diameter van 61,6m en diepte van 9,1m. Eén krater werd in september 1972 dichtgegooid.

• BOSTYN F. 1998: De vergeten oorlog onder de Salient. Bijdrage tot de geschiedenis van de Tunnelling Companies in Vlaanderen (1915-1918), Leuven, KUL, onuitgegeven licentiaatsverhandeling.
• LAMPAERT R. 2000: De Mijnenoorlog in Vlaanderen, Erpe.