Sint-Martinuskerk

Tekst van Parochiekerk Sint-Martinus (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/76674)

Belangrijk gotisch gebouw opgetrokken uit zandsteen van de streek, met volgende plattegrond: een driebeukig schip van acht traveeën met noordoostelijke zijkapel, een dwarsbeuk met kruisingstoren en zuidportaal, een koor van drie traveeën met vijfzijdige sluiting, een zuidzijkoor met driezijdige sluiting, en sacristie ten noorden.

De chronologie ziet eruit als volgt: dwarsbeuk met kruisingstoren behorend tot de overgangsstijl van begin 13de eeuw, vroeggotisch schip uit einde 13de eeuw, aangepast in de 17de eeuw en vergroot in 1865 (architect Serrure), hooggotisch koor en zuidportaal uit 15de eeuw, evenals het zijkoor dat aangepast werd in de 18de eeuw.

Het schip, heden een pseudo-basilica met ronde pijlers en spitsboogvormige scheibogen, had oorspronkelijk een basilicale opstand, die echter bij de overwelving van de middenbeuk in 1637 (in de gewelfsleutel van de derde travee, en 1704 in de vierde travee, wijzend op een herstelling), en van de zijbeuken in 1627-1630 werd opgegeven. De bakstenen kruisriboverwelving eiste eveneens de vernieuwing van de zijmuren, voorzien van spitsboogvensters tussen steunberen.

Transept gemarkeerd door de centrale kruisingstoren, waardoor de kerk aanleunt bij het type van de Scheldestreek. Kruising gedragen door bundelpijlers en kruisarmen overwelfd met kruisribgewelven op gebeeldhouwde consoles (15de eeuw). De middelste geleding van de toren is nog voorzien van lisenen en blindboogjes, en sluit hierdoor nog aan bij de romaanse traditie; de klokkenverdieping met drievoudige spitsboogvormige galmgaten dateert van de verhoging in de 14de eeuw, na brandschade; de huidige bekroning met balustrade en spuwers is een restauratieve toevoeging van architect Serrure (1905).

Noorddwarsarm in de 15de eeuw voorzien van een gotisch vierlichtvenster boven een nog Romaanse, gedichte deur.

Tegen de zuidarm werd begin 15de eeuw een open, gedesaxeerd portaal gebouwd met een rijke versiering naar gotische wijze: onder meer nissen, pinakels, fioelen; kruisriboverwelving met gehistoriseerde kraagstenen. Ernaast, een kleine toegangstravee naar de vroegere heerlijke tribune boven het zijkoor.

Koor in Brabantse hooggotiek, overkluisd met een kruisribgewelf op kraagstenen en met doorlopende schalken in de sluiting; verlichting door middel van geprofileerde spitsboogvensters tussen steunberen.

De Heilige Kruiskapel, opgevat als zijkoor, dateert eveneens uit de eerste helft van de 15de eeuw doch werd in de 18de eeuw aangepast, onder meer vergroot met een driezijdige sluiting. Noordsacristie uit de 17de eeuw.

Mobilair

Schilderijen uit de 17de eeuw in het koor, onder meer een Geboorte, een Verrijzenis, een Hemelvaart, een Emmaüsverhaal.

Een gebeeldhouwde Calvarie, gotisch, circa 1500; Meubilair uit de 18de eeuw met barokke- of Louis XV-inslag: lambrisering, biecht- en preekstoelen, zuidelijk tochtportaal gedateerd 1771, altaar in de Heilige Kruiskapel door De Kindere (1719), lambrisering door De Koninck (1746).

Talrijke grafstenen in de vloer, merendeel 18de eeuw.

  • LEMAIRE R.M., De Sint-Martinuskerk te Asse, in Bouwkunst en Wederopbouw, 1943, p. 53-61.

Bron: DE MAEGD C. & VAN AERSCHOT S. 1975: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2n, Gent.
Auteurs:  De Maegd, Christiane; Van Aerschot, Suzanne
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Martinus [online], https://id.erfgoed.net/teksten/39318 (geraadpleegd op ).