Parochiekerk Sint-Servatius

Tekst van Norbertijnenabdij Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/75207)

Voormalige abdijkerk, heden parochiekerk Sint-Servatius. Rijke barokkerk uit de tweede helft van de 17de eeuw, opgetrokken uit zandsteen van de streek volgens plannen van Gilbert van Zinnick, verwantschap vertonend met de abdijkerk van Ninove en de Sint-Michielskerk te Leuven.

De plattegrond omvat een driebeukig schip, een transept uitlopend op apsidiolen, een koor van vier traveeën met halfronde apsis en twee afgeronde zijkoren, en een vierkante toren achter de koorsluiting.

Daar het schip onvoltooid is gebleven (slechts twee van de geplande vier traveeën) zijn de verhoudingen ietwat gestoord en komt de opzet, een versmelting van de longitudinale en centrale aanleg niet zo duidelijk tot uiting.

De bouwgeschiedenis, meermaals onderbroken, ziet eruit als volgt: eerste steenlegging in 1660 dankzij abt de Velasco; voltooiing van het koor in 1662; hervatting in 1669 na onderbreking der werkzaamheden; bouw van de toren in 1686, doch zijn verzakking in 1687 veroorzaakt instorting van het gewelf en beschadiging van het koor; in 1699 aanvatting van het schip onder impuls van prelaat de Munck; plechtige wijding slechts in 1725.

Koor, transept en schip zijn even hoog; hun gevels worden horizontaal geleed door doorlopende lijsten en verticaal door barokke steunberen uitlopend op volutes.

De westgevel met zijn gesloten karakter, kleine westingang en onversierde steunberen, komt duidelijk over als een voorlopig scherm, en contrasteert door zijn soberheid met het monumentaal en verzorgd karakter van de kerk.

Zeer helder interieur wegens de verlichting door middel van twee rijen rondboogvensters boven elkaar. Kort driebeukig schip met basilicale opstand; Ionisch geïnspireerde composietpilasters, rondboogarcaden en een brede en versierde kroonlijst; kruisribgewelven met brede, doorlopende gordelbogen op consoles. Zelfde behandeling van de opstand in het transept, de zijkoren en het koor.

Op de kruising, een achtzijdige koepel verlicht met oculi en bekroond met een door middel van rondboogvensters opengewerkte lantaarn. Homogeen en verzorgde interieurafwerking en -versiering, geaccentueerd door de verfijnde kleurschakeringen van schilderijen, de marmeren en gemarmerde altaren en het bijzonder rijk houtwerk.

Hoge, vierkante toren zonder bekroning, gebouwd achter het koor; horizontale geleding door cordons en verticale door de overhoekse steunberen, die naar boven toe opgevat zijn als uitgelengde volutes en Ionische geïnspireerde zuilen.

Sacristieën tegen de noordzijde van het koor, de grootste met rijk interieur uit 1763.

Mobilair. Schilderijen in barokstijl, de meeste uit de tweede helft van de 17de eeuw, onder meer een Verrijzenis, van J. Eykens op het hoofdaltaar; taferelen uit het leven van de Heilige Norbertus, toegeschreven aan van Orley, in het koor; een Aanbidding der Herders en der Wijzen van R. van Orley, en een Aanbidding der Herders van P. Thyssen, in het Onze-Lieve-Vrouwekoor; het Dogma van het Heilig Sacrament, toegeschreven aan Quellin, de Triomf van het Geloof, toegeschreven aan G. de Crayer, en de Heilige Norbertus, van J. Van Orley, in het Sint-Norbertuskoor; de Vier evangelisten, van Quellin, een Maria Boodschap, van Th. van Loon, een Kruisafneming en een Verrijzenis van G. Maes, in het schip;

Rijk barok meubilair uit de tweede helft van de 17de eeuw; hoofdaltaar van F. Langhermans deels van wit en zwart marmer, met wapen van abt de Munck en chronogram 1701; eveneens rijk versierde zijaltaren, in de dwarsarmen toegeschreven aan F. Verbruggen; preek- en biechtstoelen van H.F. Verbruggen laatstgenoemde circa 1690; koorgestoelte uit de jaren 1680-90; credenstafel en communiebank uit midden 18de eeuw.

Orgel gebouwd door Forceville in 1750 doch vergroot door Goigneau en gemoderniseerd in 1911.

In het koor: marmeren praalgraf van F. de Bergues (+ 1704) (noorden), en gebeeldhouwd grafmonument der abten (zeiden), door middel van een chronogram gedateerd 1710 (Verhaegen); gelambriseerde sacristieën (derde kwart 18de eeuw) met beschilderde plafonds, onder meer "Verheerlijking van Sint-Norbertus", in de 1763 gedateerde, ingericht als weekkapel.

  • Groupe Clio 70, Abbayes de Belgique, Louvain, 1973.

Bron: DE MAEGD C. & VAN AERSCHOT S. 1975: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2n, Gent.
Auteurs:  De Maegd, Christiane; Van Aerschot, Suzanne
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Norbertijnenabdij Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/39218 (geraadpleegd op ).