In en rond de Sint-Pieterskerk van Esen zijn verschillende relicten die herinneren aan de Eerste Wereldoorlog. In de rechterzijbeuk van de kerk: een glasraam en retabel voor militaire en burgerlijke slachtoffers van Esen en een gedenkplaat en memento voor het 8ste/18de Linieregiment. Buiten, rechts naast de kerk een H. Hartbeeld, opgedragen aan de militaire en burgerlijke slachtoffers van de gemeente.

Historische achtergrond

Het begin van het Eindoffensief voor de Legergroep Vlaanderen was gepland op 28 september 1918, om 05.30u in de morgen. De Belgische aanvalssector liep van "Het Wieltje" (Sint-Jan) tot aan de "Hoge-brug" (Diksmuide) en was in drie opgedeeld, respectievelijk voor de Groepering Zuid (van "Het Wieltje" tot Langemark), de Groepering Centrum (van Langemark tot Mangelare) en Groepering Noord (van Mangelare tot aan de Blankaart). Tussen de Blankaartvijver en de Hoge Brug stond de 4de infanteriedivisie (waartoe het 8ste en 18de linieregiment behoorden) nog eens in voor een afleidingsopdracht.
Op 29 september 1918, de 2de dag van het Eindoffensief, kon het 8ste linieregiment Esen innemen, profiterend van de verdere terugtrekking van het Duitse leger. Dit maakte de verdere omsingeling van de stad Diksmuide door het 18de linieregiment mogelijk: de stad viel in de loop van de dag - na vier jaar Duitse bezetting - terug in Belgische handen.

Kenmerken

Rechthoekige koperen gedenkplaat met geprofileerde houten omlijsting, op twee geprofileerde houten kraagstenen versierd met een wapenschild met de volgende bijstukken: helm, harnas, kroon, pluimen en onderverdeeld in het wapenschild van Vlaanderen, Dendermonde en Diksmuide aan de linkerkant en Vlaanderen, Esen en Kortemark aan de rechterkant. In het midden een schild met '8/18' op. Onderaan twee geharnaste handen, die elk een zwaard vasthouden met daarop drie naamplaatjes, in hoofdletters: links 'Namen-Dendermonde-Ijzer', rechts 'Tervate-Esen-Kortemark', banderol helemaal onderaan 'Bevrijding: 29-9-1918'.
H. 84,3 cm x Br. 64 cm
Uitvoering: Stat. Jan Anteunis (gesigneerd); Arch. André Cornette (gesigneerd)

• HERMANNE (Général L.) 1937: Voilà les 8e, 28e de Ligne et 8e de Forteresse pendant la guerre 1914-1918, Bruxelles.
• JACOBS M. 1996: Zij die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, deel 2, Brugge.
• WEEMAES, Kol. S.B.H. b.d. M. s.d.: Van de IJzer tot Brussel, Marcinelle.