Parochiekerk Sint-Pieter

Tekst van Parochiekerk Sint-Pieter met kerkhof (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/38981)

Heterogeen gebouw van zandsteen met ommuurd kerkhof ingeplant op het dorpsplein. De plattegrond beschrijft: een westertoren, een driebeukig schip van twee traveeën, een gereduceerd transept en een koor met driezijdige sluiting en flankerende sacristieën.

Historiek

De chronologie zou eruit zien als volgt: toren, gebouwd circa 1240, verhoogd circa 1666, gerestaureerd einde 19de eeuw; schip en begane grond van de kruising gebouwd einde 13de eeuw, met aanpassingen van de noorderbeuk in de 14de eeuw; bouw van het koor in 1386; transeptarmen uit de 15de eeuw, aangepast in 1633; het gewelf van het schip dateert van 1631, en vervangt het erboven bewaard schindelgewelf.

Restauratiecampagne in 1892-97 en in 1904, waarbij het helmdak van de toren vervangen werd door de hoge, ingesnoerde naaldspits; de dwarskapellen in de zuiderbeuk werden gereconstrueerd, en de bestaande oostsacristie vervangen door flankerende bijgebouwtjes ten noorden en ten zuiden.

Beschrijving

Vierkante toren van vijf geledingen, in de 19de eeuw voorzien van steunberen en het gerestaureerd westportaal; de bovengeledingen bewaren de oudere kern: nauwelijks spitsboogvormige vensters (gedicht), als gekoppelde muuropeningen ingeschreven in een brede rondboog met zuiltjes in de neg (13de eeuw). Begane grond overkluisd met een kruisribgewelf en naar de middenbeuk geopend met een spitsboog.

Schip geritmeerd door spitsboogvormige scheibogen en zuilen met sokkel en kapitelen met kop-, knoppen- en wingerdbladmotieven (13de eeuw); kleine spitsboogvormige bovenlichten en een bakstenen kruisribgewelf op kraagstenen, in de ovale gewelfsleutel met gesculpteerde patroonheilige gedateerd 1631. De gootsmuren bewaren de oudere toestand: traveeën gemarkeerd door lisenen en een kroonlijst op gebeeldhouwde kopjes (13de eeuw). Zuiderbeuk met twee traveeën opgevat als dwarskapellen met steunberen en spitsboogvensters; smallere noorderbeuk onder lessenaarsdak, zonder steunberen.

Transeptarmen naar de wijze van de 17de eeuw voorzien van overhoekse steunberen en stompe spitsboogvensters met waterlijst ter hoogte van de onderdorpel; kruisribgewelf.

Koor van twee rechte traveeën met driezijdige sluiting, gestut door steunberen en verlicht door middel van hoge spitsboogvensters. Interieur overkluisd met een bakstenen kruisribgewelf met nokribben die de drie gehistoriseerde gewelfsleutels verbinden.

Mobilair

Schilderijen van de altaren: Sint-Rochus, Onze-Lieve-Vrouw, toegeschreven aan G. de Crayer (17de eeuw) en Christus aan het Kruis, van H. Declerck (einde 16de - begin 17de eeuw);

Gepolychromeerde Calvarie boven de triomfboog, circa 1510-1530; beschilderde patroonheilige (18de eeuw);

Meubilair uit de 17de en 18de eeuw: altaren, lambrisering (Van Nuten, 1763) gestoelte, preek- en biechtstoelen, tochtportaal.

  • DE BORCHGRAVE D'ALTENA J., Le mobilier de l'église d'Iterbeek, Bulletin de la Société royale d'Archéologie de Bruxelles, 1930, 55-56.
  • THIBAUT DE MAISIERES M., L'église d'Itterbeek, Bulletin de la Société royale d'Archéologie de Bruxelles, 1930, 112-113.
  • NICAISE H., Un tableau de H. Declerck à l'Eglise d'Itterbeek, Bulletin de la Société royale d'Archéologie de Bruxelles, 1930, 88-90.

Bron: DE MAEGD C. & VAN AERSCHOT S. 1975: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2n, Gent.
Auteurs:  De Maegd, Christiane; Van Aerschot, Suzanne
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Pieter met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/teksten/38981 (geraadpleegd op ).