Historiek

Zandstenen bedevaartkerk, ingeplant halverwege een heuvelrug die de omgeving beheerst en gebouwd voor de cultus van het volgens de legende in 1242 door Sophia van Brabant geschonken Onze-Lieve-Vrouwebeeld. De laatgotische kerk, aangevat einde 14de eeuw met het koor en in eerste helft 16de eeuw voltooid met de toren, werd ingrijpend gerestaureerd tijdens een campagne die liep van 1863 tot 1907 (architecten J. en M. Van Ysendyck).

Beschrijving

De plattegrond beschrijft: een westtoren met noordelijke traptoren, een driebeukig schip van vijf traveeën met uitspringende bijgebouwen in de vierde travee, een niet uitspringend pseudo-transept, een koor van twee rechte traveeën met driezijdige sluiting, een zuidkoor van twee traveeën en een noordsacristie.

De hoge westtoren met laatgotische vormentaal en gevat tussen het verlengde der zijbeuken, dateert grotendeels uit de 19de eeuw, doch vervangt een oorspronkelijke uit de eerste helft van de 16de eeuw (waarvan resten in de onderbouw), die deels in 1653 en haast volledig in 1807 instortte, wat ook schade veroorzaakte aan het schip. De torennaald die de kerk haar silhouet verleent, dateert van 1891.

Driebeukig basilicaal schip van vijf traveeën op zuilen met achthoekige sokkel en bladkapiteel, daterend uit de tweede helft van de 15de eeuw; de puntgevels der zijbeuken met hun siermotieven en steunbeerbekroningen, het maaswerk der vensters, de kroonlijstbalustrade van het middenschip, zijn toevoegingen uit de restauratiecampagne. Het zuidportaal uit 1642 en het noordelijke (nu doopkapel) werden bij dezelfde gelegenheid gerestaureerd, mits behoud van de oude kern. Transeptarmen uit dezelfde tijd als het schip; de puntgevels en de dakruiter boven de kruising werden eveneens gerestaureerd.

Koor daterend uit einde 14de eeuw - begin 15de eeuw, met een overwelving van 1470: hier eveneens restauratieve toevoegingen uit 19de eeuw, onder meer het maaswerk op de muren.

Interieur

Vrij homogeen interieur, onder meer door de kruisriboverwelving op muraalzuiltjes in middenschip en koor en op gebeeldhouwde consoles in de zijbeuken; noorddwarsarm voorzien van een stergewelf. Het noordzijkoor van twee ongelijke traveeën is grotendeels reconstructie uit de restauratiecampagne; de sacristie dateert uit de 17de eeuw doch werd aangepast in 1775.

Mobilair

Schilderijen: een Kruisafneming (17de eeuw) van Th. Rombouts, Hemelvaart van Maria (17de eeuw), de geschiedschrijvers der kerk, een reeks doeken met de geschiedenis der kerk (17de-eeuws, deels van A. Sallarts) waarop een afbeelding van de kerk voor de restauratie; paneel met Doop van Christus (doopkapel); cultusbeeld (13de eeuw) in het koor; marmeren wijwatervat (17de eeuw) en romaanse kuip van de doopvont (12de eeuw); gesmeed ijzeren hek tussen schip en transept (1770 door Delmotte).

Interieur van de sacristie, 1775.