Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Antonius Abt

Tekst van Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Antonius Abt (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/38566)

Merkwaardige inplanting op een vierkant plein met omringend kerkhof afgesloten met vierkante walgracht, laag muurtje (west- en zuidzijde) en haag (west-, noord- en oostzijde) en afgezoomd met lindebomen of kastanjebomen. Vernieuwd brugje over de walgracht aan de oostzijde, opklimmend tot 15de-16de eeuw. IJzeren toegangshek aan vier bakstenen pijlers met bolbekroning.

Eerste kapel gesticht in 1240 als bedevaartkapel door de bisschop van Doornik na een miraculeuze verschijning van Onze-Lieve-Vrouw. Oude kerk vernield door brand na blikseminslag in 1860. Nieuwe kerk naar ontwerp van architect Edmond de Perre-Montigny en gebouwd met aannemer Boterdaele. Eerstesteenlegging op 20 mei 1861, inwijding op 28 augustus 1865. Gerestaureerd in 1972-74.

De plattegrond ontvouwt een basilicale kruiskerk met driebeukig schip van vijf traveeën, vierkante westtoren, transept van twee traveeën en koor van drie traveeën met driezijdige sluiting. Opgetrokken uit baksteen met voorgevel en westtoren uit zandsteen met verwerking van Doornikse hardsteen.

Neobarokke westgevel met hoger opgetrokken middenpartij afgelijnd met gekoppelde pilasters, in de eerste geleding Toscaans, in de tweede geleding Ionisch en uitlopend in de vierkante klokkentoren met koepeldak. Geledingen gescheiden door een verkropt hoofdgestel, tweede geleding, voor de middenbeuk, gevat in gebroken fronton. Uitgewerkte venster- en deuromlijstingen: rondboogdeur in rechthoekige omlijsting bekroond met een driehoekig fronton gedragen door consoles, erboven gelijkaardig venster met bekronend gebogen fronton. In zijtraveeën rondboogvormige blindnissen met schelpversiering en gebogen fronton op consoles. Vierkante koepeltoren met ronde uurwerkplaten. Klokkenkamer afgelijnd met hoeklisenen voorzien van rondboogvormige galmgaten.

Gevels van zijbeuken (onder lessenaarsdak), transeptgevels en koor geritmeerd door spaarvelden tussen lisenen en tandlijst; vlak omlijste rondboogvensters. Hoger uitgebouwde middenbeuk met steekboogvensters in dito spaarvelden. Overluifeld kruisbeeld tegen blinde koorgevel.

Interieur

Bepleisterd en polychroom geschilderd. Scheiding tussen de beuken gevormd door rondboogvormige scheibogen met geprofileerde booglijst en cartouches als sluitsteen, rustend op lichtblauw geschilderde Toscaanse zuilen, erboven verkropt hoofdgestel, kleurrijk geschilderd en geornamenteerd met rocailleconsoles. Midden- en zijbeuken overwelfd met kruisribgewelven, gescheiden door gordelbogen, in de zijbeuken rustend op de zuilen van de scheibogen en op pilasters voorzien van gepolychromeerde heiligenbeelden. Het koor en transept is verrijkt met roodgeschilderde Korinthische pilasters, blauwgeschilderd gewelf met gele sterren.

Mobilair

Schilderijen: Onze-Lieve-Vrouw met Kind schenkt de Rozenkrans aan de Heilige Dominicus Guzman, door A. Van den Heuvel, 1634 (boven zuidelijk zijaltaar); Bekoring van de Heilige Antonius Abt, Vlaamse school, 17de eeuw (noordelijk zijaltaar), twee schilderijen van P. Kervyn de Volkaersbeke van 1904 en 1907 en van L. Tydgat van 1865 en 1867.

Vijf neobarokke altaren, drie in gepolychromeerd hout, hoofdaltaar hout en marmer, en twee kleinere altaren in transept uit steen, uit derde kwart 19de eeuw. Eiken koorgestoelte in neobarokke stijl van D.E. Latte uit derde kwart 19de eeuw. Smeedijzeren 18de-eeuwse communiebank. Eiken preekstoel van D.E. Latte (Gavere) en Peeters (Antwerpen) van 1869-70. Vier neobarokke eiken biechtstoelen van D.E. Latte met beeldhouwwerk van Van Eenaeme (Gent) uit derde kwart 19de eeuw. Orgel van J. Vergaert van 1868-73, gebouwd met onderdelen gekocht uit het faillissement van orgelbouwer M. van Peteghem, ingrijpend verbouwd in 1951 door J. Loncke. 18de-eeuwse marmeren doopvont met koperen deksel. Kruiswegtaferelen in polychrome reliëfs. Mooie glasramen grotendeels uit eerste kwart 20ste eeuw, onder meer twee ramen deel uitmakend van de ommegang met de vijftien mysteriën van Onze-Lieve-Vrouw, gedateerd 1913,1919 en 1924. Grafstenen uit 19de eeuw tegen de gevels van het hoogkoor en ingewerkt in de plint ervan.

  • Archief Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, dossier 1046.
  • VANDENBUSSCHE-VAN DEN KERKHOVE C. en VERSCHRAEGEN H. 1979: Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie Oost-Vlaanderen, Brussel, 36-39.

Bron: BOGAERT C. & LANCLUS K. 1991: Inventaris van het cultuurbezit in Belgiƫ, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Deinze - Nazareth, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Antonius Abt [online], https://id.erfgoed.net/teksten/38566 (geraadpleegd op ).