Voormalig kasteel, heden gemeentelijk cultureel centrum en Streekmuseum.

Middenin grosso modo ommuurd, beboomde park met vijver gevoed door de Zonnebeek, gelegen ten zuiden van de Onze-Lieve-Vrouwekerk en begrensd door Ieper- en Berten Pilstraat.

Historiek

1797: verkoop van de abdij aan de Parijse handelaar J.B. Delaveleye van Kortrijkse komaf, uitgezonderd de abdij- en parochiekerk nu tot laatst genoemde functie herleid. Eerste kwart van de 19de eeuw: slopen van de abdijgebouwen met uitzondering van de abtswoning met classicistisch uitzicht en de abdijhoeve in regionale Vlaamse-renaissancestijl (1671). 1841: domein met hoeve, kasteel (vroeger abtswoning), vijver, park, ommuurde groentetuin, distillerie, molen (omgebouwde duiventoren) en enkele huizen opnieuw te koop gesteld en grotendeels aangekocht door de Ieperse familie Iweins. Tweede helft van de 19de eeuw: neogotische uitbreiding van het kasteel, heraanleg van het park rondom de vijver en bouw van de zogenaamd "Muziekzaal" in neogotische stijl of "een Ieperse lakenhal in het klein". Eerste Wereldoorlog: verwoesting van het kasteeldomein.

Circa 1924: wederopbouw van het kasteel voor de Eerste Wereldoorlog gelegen in de schaduw van de Onze-Lieve-Vrouwekerk, nu meer ten zuiden van de kerk en aan de westzijde van de vijver. Bouwplannen van architect T. Raison (Brugge) volledig afwijkend van het vooroorlogse uitzicht, zie pseudo-Normandische bouwstijl.

In 1980, aankoop van het kasteeldomein door de gemeente zie opschrift gevelsteen in kasteelzijgevel, gevolgd door de inrichting van het kasteel tot Streekmuseum (bovenverdieping) - cultureel centrum en de voormalige conciërgewoning (nummer 5) tot Toeristische Dienst.

Domein aan Ieperstraatzijde toegankelijk via poortgebouwtje in historiserende wederopbouwstijl. Opgetrokken in 1931, zie opschrift "EMM H.IWEINS AEDIFICAVIT ANNO DIMI 1931" van gevelsteen in achtergevel. Hoge korfboogpoort onder zadeldak (mechanische pannen) doorbroken door dakvenster met windborden; links en rechts, twee lage rondboogdeuren onder zadeldak. Blijkbaar deels hergebruikt bouwmateriaal zie onder meer gele bakstenen en Atrechtse zandsteen voor de plint. Poortpenanten en -zwikken respectievelijk met paneelwerk en blinde oculi. Doorgangen overkluisd met bakstenen tongewelf; bijkomende steekkappen in de voetgangersdoorgangen. Aansluitende muurgedeelten opgetrokken uit dito bouwmaterialen; links, gekoppelde rondbogige muuropeningen onder meer met bakstenen deelzuiltje voorzien van gerecupereerd "Ionisch" kapiteeltje; rechts, getoogde casementen onder druiplijst.

Omheiningsmuur tussen poortgebouw en Ieperstraat nummer 3 voorts onder meer met rondboogdeurtje naar de vroegere conciërgewoning (nummer 5) en rondboogpoort. Laatstgenoemde grosso modo opgetrokken uit vermoedelijk hergebruikte gele bakstenen en Atrechtse zandsteen voor boogstenen, penanten, hoekbanden en vleugelstukken.

Nummer 3. Nieuwe bouw inspringend ten opzichte van de rooilijn. Vervangt oorspronkelijke herberg (?) aansluitend bij de omheiningsmuur en opgetrokken in de wederopbouwtrant van de eigendommen Iweins.

Nummer 5. Voormalige conciërgewoning. Laag dubbelhuis van drie traveeën. Wederopbouwtrant Iweins, zie typerend zadeldak (nok loodrecht op de straat, mechanische pannen) met breed overstekende dakrand op modillons en windborden aan de zijgevels. Soortgelijke bedaking voor het centrale dakvenster bekroond met bolt Rode baksteenbouw. Hoekbanden onder meer links op sokkel met bolbekroning. Rechthoekige muuropeningen onder ijzeren I-balk met rozetvormige bevestigingsbouten; boogvelden in visgraatverband.

Vijver deels afgezoomd met bakstenen leuning voorzien van getoogde muuropeningen; gevelsteen met opschrift "R.V.A. Beroepsopleiding Ieper 1982" wijzend op het herstel. Ernaast, hengelhuisje in soortgelijke bouwtrant als conciërgewoning.

Nummer 5A. Voormalig kasteel opgetrokken als "Normandisch" landhuis uitziend op de vijver; achterliggend erf (ten zuiden) met losse, rechthoekige opstelling van de lage dienstgebouwen en centrale waterput. Erftoegang - tevens zijingang domein - via poort tussen decoratief gemetselde bakstenen pijlers met halfronde bekroning opgenomen in de omheiningsmuur zijde Berten Pilstraat.

Landhuis op rechthoekige plattegrond. Dubbelhuis van acht traveeën met verhoogde begane grond en twee bouwlagen onder gebogen, overstekend zadeldak (mechanische pannen) met dakkapellen (plat dak); hoge schoorstenen. Wit en donkerrood beschilderde pseudo-vakwerkbouw (baksteen, cement) op sokkel van hergebruikte Atrechtse zandsteen met getoogde muuropeningen. Lange gevels: twee terrassen met balusterleuning, beschut door de breed overstekende dakrand rustend op de zuilen van het bovenste terras. Centraal trapportiek, aan erfzijde vervangen door twee steektrappen links en rechts van het onderste terras. Rechthoekige muuropeningen. Zijpuntgevels: grote windborden op houten modillons.

Interieur. Hal: pseudo-lambrisering met neoromaanse motieven. Versierde stucplafonds op de begane grond. Betegelde wanden in het schotelhuis en de eetkeuken; eenvoudige, zwarte marmeren keukenschouw met houten tablet, tussen muurkasten. Sobere houten bordestrap met balusterleuning, naar de bovenverdieping. Overloop: terrasvenster en -deur met gekleurde beglazing-in-lood voorzien van art-nouveau getinte bloem- en bladmotieven.

Voormalige dienstgebouwen in aansluitende pseudo-vakwerkbouw, nu benut door de Technische Dienst. Twee vleugels: de koets-, stal-, en schuurvleugel ten zuiden, en de vleugel met bakhuis, was- en houtopslagplaats ten westen. Ten zuidoosten, kleine stal onder tentdak; erin opgenomen vaalt met bakstenen troggewelven tussen ijzeren I-balken.

Verspreid over het park, brokstukken blijkbaar afkomstig van het vooroorlogse kasteel, abdijhoeve en kerk (?). Onder meer: arduinen sokkel in neorococostijl met verweerde Latijnse inscriptie, waarop beschadigd beeld (vrouw met kind ?) aan rugzijde gesigneerd en gedateerd "E. Fiers. 1877" (Ieperse beeldhouwer, 1822-1894).