Parochiekerk

Tekst van Parochiekerk Sint-Agatha met kerkhof (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/32569)

De georiënteerde kerk is gelegen op een opgehoogde heuvel en omgeven door een ommuurd kerkhof, met hardstenen pijlers waartussen een smeedijzeren hek. Het bedehuis is in het centrum van het dorp gesitueerd, vlakbij en ten noordwesten van de Herk. Reeds ten tijde van pastoor R.V. Hardiques (1747-1791) werd gemeld dat restauratie van de gotische kerk van circa 1300 nodig was. In 1797-1799, sluiting van de kerk. In 1799, verkoop van het mobilair, dat door de koper weer aan de kerk werd geschonken. In 1851-1865, bouw van de neoclassicistische toren en het neogotische schip. Vergroting en restauratie van het gotische koor van circa 1300 in 1864 confer jaartal op sluitsteen van het koor. In 1980-1984, herstellingswerken onder leiding van architect P. Stevens (Hasselt).

De plattegrond beschrijft één beuk van drie traveeën, met ingebouwde westtoren, geflankeerd door een doopkapel ten noorden en een ruimte met trap ten zuiden, een inspringend koor van één rechte travee met driezijdige sluiting en een sacristie aan de rechter koorzijde. Bakstenen toren van twee geledingen, de bovenste inspringend, onder ingesnoerde naaldspits (kunstleien), uit midden 19de eeuw. Bakstenen sokkel afgelijnd met geprofileerde lijsten van hardsteen.

Neoclassicistisch portaal in een hardstenen geprofileerde omlijsting op recente neuten; bekronende druiplijst op consoles onder radvenster met ijzeren roedeverdeling. Rondbogig galmgat met kordon vormende hardstenen lekdrempels en imposten op de derde bouwlaag van de west-, noord- en zuidzijden; steigergaten. Neogotisch bakstenen schip onder zadeldak (kunstleien), van circa 1865. Drieledige spitsboogvensters van mergelsteen met drie driepassen in het maaswerk. Steunberen met drievoudige versnijding en afwerking van mergelsteen; eveneens mergelstenen afzaten en kroonlijst. Gotisch koor van circa 1300 opgetrokken uit mergelsteen op een sokkel van silex; eveneens kunstleien dakbedekking. Vensters en tracering zoals in het schip. Neogotische sacristie van baksteen onder zadeldak (kunstleien); muuropeningen en afzaten afgewerkt met mergelsteen; overhoekse steunberen.

Bepleisterd en beschilderd interieur. Schip met kruisribgewelven op schalken voorzien van bladwerkkapitelen; spitsboogvormige muraalbogen. Spitsboogvormige triomfboog. Koor overkluisd door middel van stergewelf en straalgewelf boven de sluiting; schalken zoals in het schip.

Mobilair: Schilderij met voorstelling van de Sint-Carolus Borromeus die de steun van Onze-Lieve-Vrouw inroept voor de pestlijders van Milaan (18de eeuw), geschonken door de Brigittijnen van Loon, waarschijnlijk tijdens het pastoraat van E.H. Claes (1811-1822), onlangs gerestaureerd. Jezus aan het kruis, gepolychromeerd hout, Luiks (1530-1540); gestoffeerd beeld van Onze-Lieve-Vrouw met Kind; neogotische kruisweg in gips (?).

Neogotisch hoofdaltaar (circa 1865 of 1896), retabel met beelden van Sint-Martinus (?), Sint-Norbertus, een heilige bisschop en Sint-Petrus; barokke eiken biechtstoel (17de eeuw en deels 19de eeuw); eiken preekstoel (Luikse Lodewijk XIV, tweede kwart 18de eeuw); eiken neogotisch doksaal; orgel (midden 19de eeuw).

Kerkportaal: marmeren gedenkplaat ter ere van de gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog. Hardstenen grafsteen van Gijsbrecht van Heers (+ 1440) met persoonsvoorstelling, gotisch.

Op het kerkhof: hardstenen grafkruisen van Thomas de Vve en echtgenote Catharina Groven (beiden † 1676), Thomas Mevgens en echtgenote Ioanna Van den Dvwey († 1686) en pastoor Hubertus Voss († 1865).

  • Afdeling ROHM Limburg, Cel Monumenten en Landschappen, dossier nummer 320.
  • Archief A.M.L.-Brussel, plannenfonds K.C.M.L., provincie Limburg, Berlingen, parochiekerk Sint-Agatha.
  • Bondige inventaris der kunstvoorwerpen van het arrondissement Tongeren, (Bulletin van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, 11, (1960), pagina 192).
  • Commission royale des monuments. Comité de la province de Limbourg. Séance du 19 août 1862, (Bulletin de la Société scientifique et littéraire du Limbourg, 6, 1863, pagina 272-273).
  • Laat-gotische beeldsnijkunst uit Limburg en Grensland (tent.cat.), Sint-Truiden, 1990, inventaris nummers 628-629.
  • BILLEN J., Markante grafmonumenten in Groot-Wellen, Wellen, 1999, zonder pagina
  • BROUWERS J., Interdikt op de kerk van Berlingen in 1613, (Limburg, 61, 1982, pagina 165-169).
  • CASTER E. VAN - OP DE BEECK R., De grafkunst in Belgisch Limburg. Vloerzerken en -platen met persoonsvoorstellingen (13e tot 17e eeuw). (Maaslandse Monografieën; 4), Assen, 1981, pagina 33 (noot 99), 102-103, 116.
  • CLERX V., Dorpsmonografie: Berlingen, onuitgegeven verhandeling, Hasselt, 1978, pagina 3, 10, 16, 22-24, afbeeldingen
  • DARIS J., Notices historiques sur les églises du diocèse de Liège, 1, Luik, 1867, pagina 357-364, 379-382.
  • DRIESEN, W., Bulletin des Commissions royales d'Art et d'Archéologie (Brussel 1862-1942). (Limburgse Referenties; 1), Hasselt, 1992, pagina 8.
  • DUSAR A., Limburgs kunstbezit van prehistorie tot classicisme, Hasselt, 1970, pagina 171.
  • GOOSSENS E., Relikten van beide Wereldoorlogen als toeristische objecten in Zuid-Limburg, onuitg. verhandeling. Hasselt, 1983, pagina 144.
  • HERCKENRODE L. de, Collection de tombes, épitaphes et blasons recueillis dans les églises de la Hesbaye, Gent, 1845, pagina 392.
  • RAMAEKERS K., Dorpsmonografie: Berlingen, Herten, Ulbeek, onuitg. verhandeling, Hasselt, 1986, pagina 9, 10-11, afbeelding
  • ROOSE P., Persoonlijke notities.
  • REMANS A., Klokken van Limburg, (Limburg, 42, 1963, pagina 54).
  • VENKEN J., Oud Sint-Truiden en omgeving. Borgloon, Gingelom, Heers, Nieuwerkerken, Sint-Truiden, Wellen, Gent, 1993, pagina 40, 315.
  • VERHELST K. - VAN LAERE R., De Eerste Wereldoorlog in Limburg. Verslagen, (Limburgse Documenten, 1.8), 1, Hasselt, 1997, pagina 127, 128.

Bron: PAUWELS D. & SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Schlusmans, Frieda; Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Agatha met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/teksten/32569 (geraadpleegd op ).