Hoeve "Schoenwinckel"

Tekst van Hoeve Schoenwinckel (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/32465)

Op de Ferrariskaart (1771-77) zogenaamd Cense de Bombrouck, in de Atlas van de Buurtwegen 1844 zogenaamd Ferme Schoonwinkel.

De naam "Schoenwinckel" verwijst naar een mooi, afgelegen domein. Dit leengoed, met hoeve en dertig bunders grond, werd in 1264 door Willem van Altena en zijn vrouw geschonken aan de abdij van Herkenrode. Het goed bleef eigendom van Herkenrode tot aan de Franse Revolutie. In 1797 werd het verkocht aan Jan Theodoor van Gulpen en Paul Bonhomme van Maastricht. Bonhomme betrok de hoeve en restaureerde ze in 1797. In 1868 en 1960 werd de hoeve door brand geteisterd.

Heden L-vormige hoeve, oorspronkelijk met een paar losstaande bestanddelen ten noorden en ten westen, confer Ferrariskaart (1771-77) en Atlas van de Buurtwegen 1844. Op de Ferrariskaart is het complex omgeven door boomgaarden, weilanden en akkers, met de moestuin ten zuiden. Op de historische kaarten zijn ten noorden van het woonhuis respectievelijk twee vijvers en één vijver aangeduid. De toegangsweg lag aanvankelijk aan de zijde van Kortessem.

Hoeve heden bestaande uit een woonhuis met aanpalende stallen ten westen en een langsschuur ten zuiden van een gekasseid erf. Vijver ten oosten van het woonhuis. Het complex is gelegen ten noorden van de straat, aan het einde van een gekasseide oprit.

Ten westen, beschilderd bakstenen woonhuis van tien traveeën en anderhalve bouwlaag onder gebogen zadeldak (Vlaamse pannen) met aandak rechts, in kern daterend van 1674 confer jaarankers. Voorts merendeels S-vormige ankers. Aangepaste houten kozijnen, op de eerste bouwlaag beluikt met neg- of sponningbeloop. Rechthoekige deur in geprofileerde kalkstenen omlijsting, van 1797, met bovenlicht voorzien van houten roedeverdeling, en bekroning in Lodewijk XVI-stijl (banderollen, guirlandes), waarin het jaartal 1797 en de initialen: P[aul] B[onhomme] en L.V. (?). Verbouwde achtergevel.

Ten zuiden aanpalende stallen met hooizolders erboven, onder gebogen zadeldak (Vlaamse pannen). Kalkstenen rondboogpoort van 1797 met negblokken en één schamppaal, als doorgang naar de velden; kalkstenen muuropeningen en twee recente poorten. Achterzijde poortvleugel: eveneens kalkstenen rondboogpoort met negblokken; sporen van mergelstenen hoekbanden.

Interieur: bakstenen Boheemse kappen op pijlers met pseudo-kapiteel op de begane grond van de stallingen. Ten zuiden, haakse witbeschilderde bakstenen langsschuur onder zadeldak (golfplaten), uit de tweede helft van de 19de eeuw. Aangebouwde recente dienstgebouwen aan weerszijden in verlengde.

  • BOGAERTS D. e.a., Kortessem. 50 historische getuigen, (Tongeren), (1986), p. 90-91 en 93, ill.
  • BOGAERTS D. & VALGAERTS E., Kortessem. Een rijk molenverleden, Kortessem, 1990, p. 143, 203.
  • BRUYNEEL P., Dorpsmonografie Guigoven-Wintershoven, onuitg. verhandeling, Hasselt, 1986, p. 46-47 (afb.), 58.
  • DE BORMAN C., Histoire du château de Colmont, (Bulletin de l'Institut archéologique Liégeois, 5, 1862, p. 155-157).
  • DE DIJN C.G., Kunst en oudheden in Limburg. Monumentenroutes 1975, Hasselt, (1975), p. 46.
  • GILISSEN J., Kortessem in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1981, p. 2.
  • GOOSSENS E., Postkaarten: Guigoven, Wintershoven, Gors-Opleeuw, onuitg. verhandeling, (Hasselt), s.a., p. 13, 14, 22.
  • MACHIELS L., Het gehucht Mersenhoven, (Guigoven-Kortessem), 1985, p. 1, 7, 8, 10, 11, 14, 21, 22, 32, 39, 76, 83, 88, 99 e.v.
  • PAQUAY A., De heiligen van Wintershoven, Tongeren, 1897, p. 15 (noot*).
  • PAQUAY J., De hoeven der kerkelijke instellingen in Limburg, (Verzamelde opstellen uitgegeven door den Geschied- en Oudheidkundigen Studiekring te Hasselt, 4, 1928, p. 130.
  • PAQUAY J., Wintershoven. Geschiedkundige schets, (Verzamelde opstellen uitgegeven door den Geschied- en Oudheidkundigen Studiekring te Hasselt, 8, 1932, p. 66.
  • S.N., Bondige inventaris..., p. 306.
  • VANAUDENAERDE J., Kortessem, historisch perspectief, 3. Wintershoven-dorp, Kortessem, 1997, p. 46, 47-49.

Bron: PAUWELS D. & SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve Schoenwinckel [online], https://id.erfgoed.net/teksten/32465 (geraadpleegd op ).