Hoeve Martin

Tekst van Hoeve Martin (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/31964)

Naar verluidt tot over een tiental jaren eigendom van graaf de Briey van het kasteel Betho, Tongeren. Belangrijke, gesloten hoeve, als dusdanig aangeduid op de Ferrariskaart (1771-77) en de Atlas van de Buurtwegen (1844). Het woonhuis en de vleugel aan straatzijde dateren uit de eerste helft van de 18de eeuw, het schuurvolume waarschijnlijk uit de 17de eeuw, de stalvleugel heeft een oude kern, waarschijnlijk uit de eerste helft van de 18de eeuw, doch werd in de eerste helft van de 19de eeuw verhoogd en aangepast. Traditionele schikking van de gebouwen rondom het erf: poortgebouw aan straatzijde, geflankeerd door lagere dienstgebouwen, waarschijnlijk oorspronkelijk stallen; woonhuis haaks op de poortvleugel, aan de westzijde van het erf, met een aansluitend, lager stal- of dienstgedeelte; stalvleugel tegenover het woonhuis, aan de oostzijde van het erf; dwarsschuur achteraan het erf, ten noorden. Bakstenen gebouwen, witgekalkt aan erfzijde.

Hoog poortgebouw onder wolfsdak (leien). Rondboogpoort in een omlijsting van kalksteenblokken in regelmatig verband. De erfzijdegevel is in stijl- en regelwerk met bakstenen vullingen; rechthoekige poort onder houten latei, een houten luik en een houten duifhuis. De ordonnantie van de flankerende vleugels, waarschijnlijk oorspronkelijk stallen, werd gewijzigd; van de oorspronkelijk muuropeningen rest slechts een houten kozijn (hooizoldervenster) en een rechthoekige deur in een vlakke hardstenen omlijsting. De hoekband, rechts van de poort aan straatzijde, duidt op een verlenging van het gebouw aan deze zijde; zoals ook blijkt uit de Atlas van de Buurtwegen, werd de hoek aan straatzijde tussen poortvleugel en stal pas in de tweede helft van de 19de eeuw opgevuld.

Woonhuis van zes traveeën en twee bouwlagen onder wolfsdak (kunstleien). Licht verhoogde begane grond, lage kalkstenen plint. De benedenvensters zijn aangepast in de eerste helft van de 19de eeuw: rechthoekig in een vlakke, hardstenen omlijsting; zij vervangen de oorspronkelijke kruiskozijnen. De bovenvensters zijn oorspronkelijk: kalkstenen bolkozijnen en rechthoekige venstertjes, getralied en voorheen beluikt. Rechthoekige deur in een kalkstenen omlijsting op neuten, met getralied bolkozijn als bovenlicht (eerste helft 18de eeuw); kleine ontlastingsboog van twee rollagen en een platte laag. De achtergevel heeft op de bovenverdieping vensters uit de eerste helft van de 19de eeuw in een vlakke, hardstenen omlijsting; op de benedenverdieping twee voormalige kruiskozijnen in een vlakke, kalkstenen omlijsting, waaruit het kruis werd verwijderd, en twee kalkstenen kloosterkozijnen. Rechts, aanleunend bij het woonhuis, lager en inspringend dienstgebouw van twee traveeën en anderhalve bouwlaag onder zadeldak. Twee houten zolderluiken, een beluikt, kalkstenen bolkozijn, en een rechthoekige deur in kalkstenen omlijsting, waarschijnlijk van hergebruikt materiaal. Zijgevel met aandak en vlechtingen.

De stal tegenover het woonhuis werd waarschijnlijk in de eerste helft van de 19de eeuw met een bouwlaag verhoogd. Zadeldak (Vlaamse pannen). Rechthoekige hooizoldervensters in een vlakke, hardstenen omlijsting. Rechthoekige deuren een een vlakke hardstenen omlijsting met rondboogvormig bovenlicht.

Het hoge schuurvolume onder steil zadeldak (Vlaamse pannen) dateert waarschijnlijk uit de tweede helft van de 17de eeuw; op een datering in de 17de eeuw wijzen ook de S-vormige muurankers. De schuurpoort, korfboogvormig in een omlijsting van kalksteenblokken in regelmatig verband, dateert waarschijnlijk uit de eerste helft van de 18de eeuw. De overige muuropeningen zijn recenter. Aanbouwsels onder doorlopende dakschilden tegen de achtergevel. Zijgevels met aandaken, vlechtingen en uilengaten.


Bron: PAUWELS D. & SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve Martin [online], https://id.erfgoed.net/teksten/31964 (geraadpleegd op ).