Kasteel 't Couthof

Tekst van Kasteeldomein 't Couthof (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/31314)

Kasteel 't Couthof gebouwd als zomerverblijf in 1763 door Jean François de Sales Mazeman; aangepast in de 19de eeuw. De heerlijkheid Couthof werd reeds vermeld in 1350; de familie van Hoorn, eigenaars van de heerlijkheid (1430-1571) bouwden er een 'Huys van Plaisance'; de heden verdwenen buitenplaats lag op een motte aan de huidige Gravendreef. In 1743 komt de heerlijkheid in het bezit van de familie Mazeman. Jean François de Sales Mazeman, zoon van de aankoper, raadspensionaris en griffier van de stad Poperinge, was woonachtig te Poperinge en betrok het kasteel als zomerverblijf. Vooral baron Jules Joseph Thimothee Mazeman, burgemeester van Proven, drukte in het derde kwart van de 19de eeuw een stempel op het kasteeldomein en de omgeving: verbouwing van het kasteel, aanleg van het kasteelpark en het ontginnen en esthetiseren van de omliggende boslandschappen met aangepaste architectuur (zie inleiding Proven).

Kasteel, gelegen midden in een parkaanleg naar Engels model met grote loofbomen. De 19de-eeuwse aanleg bestaat uit: ten noorden van het kasteel, een park met daarin met gras begroeide perken, begrinte voetpaden, en een grote vijver waarover houten bruggetje; ten oosten, een ommuurde moestuin en boomgaard met oranjerie, toegankelijk via een gietijzeren hek; ten zuiden, een met gras begroeide voortuin, en begrinte erfoprit: twee toegangen gemarkeerd door een ijzeren toegangshek met ingewerkte wapenschildjes waarop 'MDC 1865', tussen gietijzeren hekpijlers met vaasbekroning; identiek toegangshek aan de straatoverzijde; lindenrij aan weerszijden van de Couthoflaan ter hoogte van het kasteel; ten zuiden aan de straatoverzijde, weide met bosaanplanting bestaande uit loof- en dennenbomen; ten westen ervan, heden verdwenen doolhof bestaande uit levende hagen, waarin de neogotische 'Galge' als oriëntatiepunt fungeerde (zie Gravendreef).

Ten zuiden en noorden van het kasteel, vazen op metalen sokkel; ten noorden, zonnewijzer op natuurstenen sokkel; ten noorden, twee prieeltjes.

Ten westen, koetshuis en achterliggende paardenstal, waartussen een met gras begroeid erfje, afgezet met een gietijzeren omheining; centrale merkwaardige duiventil.

Ten noorden, aan de straatoverzijde, ligt de conciërgewoning (nummer 31).

Kasteel. Dubbelhuis met dertien traveeën en twee en een halve bouwlaag onder schilddak (leien). In kern opklimmend tot 1763, doch heden met een 19de-eeuws uitzicht. Neoclassicistische stijl. Baksteenbouw. Gecementeerde lijstgevel met middenrisaliet van drie traveeën onder een driehoekig fronton, waarin uurwerk en versierd met rankwerk; ritmerende pilasters onder meer op de hoeken, in kolossale orde op de bovenverdieping; gekorniste puilijst; entablement versierd met leeuwenkoppen, onder een houten kroonlijst op klossen. Rechthoekige vensters in een geriemde omlijsting; arduinen onderdorpels, op gegroefde consoles bij de risalietvensters van de halve bouwlaag. Luiken op de begane grond. Zink- en rolluikkasten met art-nouveau-getinte bloemmotieven op de verdieping. Deurvensters met gietijzeren leuningen op de bel-etage in het middenrisaliet. Drie deels beglaasde vleugeldeuren; trap en bordes onder een glazen luifel; flankerende vazen op console.

Vlakker uitgewerkte achtergevel, echter met analoge opstand. Rozegeschilderde baksteen. Twee lage uitbouwen van drie traveeën links en rechts onder een plat dak, waarboven terras met balustrade; tussen beide voornoemde aanbouwen bevindt zich een recentere uitbouw van één bouwlaag onder een plat dak. Tegen de linker zijgevel aanleunende uitbouw onder een zadeldak.

Neoclassicistisch koetshuis met omlopende gekasseide stoep. Dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder een plat dak, gedateerd 1851 door middel van een wapensteen boven de centrale rondboogpoort, waarop twee gekoppelde wapenschilden; eronder, banderol met spreuk: 'Melior vigiliantia somno mozander'. Rode en gele baksteenbouw boven een arduinen plint. Centraal poortrisaliet en twee hoekrisalieten gemarkeerd door geblokte hoekbanden. Rechthoekige vensters opgenomen in een vlakke, bakstenen omlijsting; arduinen lekdrempels, bijkomende geprofileerde kroonlijst van arduin boven de benedenvensters van de hoekrisalieten. Centrale rondboogpoort met arduinen booglijst op imposten; recente poort, echter met een behouden houten waaier. Twee flankerende korfboogpoorten op doorgetrokken arduinen imposten; beglaasde poorten met houten traceringen.

Paardenstal in aansluitende, vereenvoudigde bouwtrant. Stalgebouw van zeven traveeën en anderhalve bouwlaag onder schilddak (nokrichting parallel aan het hoekhuis, golfplaten). Verankerde bakstenen pilastergevel op een gepikte plint. Puilijst. Halfronde vensters op de halve bouwlaag. Gekoppelde rondboogdeuren, onder meer blinde op imposten. Aangepaste, centrale poort.

Pagodevormige duiventil met hondenhok onderaan. Achtzijdig gebouwtje in imitatie-vakwerkbouw onder een tentdak (zink); omlopend luifeltje met sierlijstje (metaal) op schoorstukken, ter hoogte van het duivenhok; hondenhok onder afdak (zink). Rond- en spitsbogige muuropeningen in een omlijsting met donkere bakstenen.

Prieeltjes. Achtzijdig grondplan, onder tentdakje (golfplaten). Opgetrokken respectievelijk in hout, met geometrische versieringen en rode baksteen.

  • J.GH.H. 1975: Het kasteel het Couthof te Proven, De IJzerbode V.1, 1- 2.
  • VANDEWYNCKEL L. 1979: Op land leven. Een studie van een landelijke leefgemeenschap gegroeid vanuit een 19de-eeuwse maatschappij. Het Couthof - De Lovie - Het Vogeltje, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Sint-Lucas Gent, 6-9.

Bron: DELEPIERE A.-M. & HUYS M. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in Belgiƫ, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Ieper, Kanton Poperinge, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 11n2, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Delepiere, Anne Marie; Huys, Martine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein 't Couthof [online], https://id.erfgoed.net/teksten/31314 (geraadpleegd op ).