Land van Waaslaan (herinventarisatie)

Tekst van Land van Waaslaan (https://id.erfgoed.net/themas/3384)

De Land Van Waaslaan is een centrale as in Sint-Amandsberg, aangelegd tijdens de Eerste Wereldoorlog op de vroegere spoorlijn Gent-Antwerpen. De brede straat, met een strak oost-west-gericht tracé, start aan de R40 bij station Gent-Dampoort en verandert vanaf het kruispunt met de Schoolstraat van naam in de Victor Braeckmanlaan, die op haar beurt overgaat in de Alphons Braeckmanlaan. In de volksmond stond de straat aanvankelijk bekend als de Nieuwe Antwerpsesteenweg.

De straatnaam, Land Van Waaslaan, omvatte bij haar aanleg ook de straten Victor Braeckmanlaan en Alfons Braeckmanlaan. Pas in 1927 kwamen de huidige benamingen. De oude naam Land Van Waaslaan bleef behouden voor het gedeelte tussen Oostakkerstraat en Schoolstraat; van Schoolstraat tot Rozebroekstraat werd gekozen voor Victor Braeckmanlaan; het gedeelte tussen Rozebroekstraat en het station van Destelbergen kreeg de naam Alfons Braeckmanlaan. Op die manier slaagde men erin de eerste drie burgemeesters van Sint-Amandsberg (Alfons Braeckman, Victor Braeckman en Henri Van Cleemputte) in een straatnaam te vereeuwigen.

De oorspronkelijke spoorlijn, waarop de Land Van Waaslaan aangelegd werd, tussen Gent-Dampoort en Antwerpen-Linkeroever was in gebruik sinds 9 augustus 1847. Het kopstation op het plein tussen Land Van Waaslaan en Dendermondsesteenweg kreeg toen de naam Land Van Waasstation. De spoorlijn liep in rechte lijn naar het station van Destelbergen. Reeds in 1908 werden echter plannen gemaakt om deze lijn in een brede boog te verleggen, en dit met een dubbele bedoeling: de lijnen Antwerpen–Gent en Eeklo–Gent doen samenvallen in het station Gent-Dampoort en ook Oostakker-Lourdes in de nabijheid van de bedevaartplaats van een spoorwegstation te voorzien. Dit nieuwe traject kwam er in 1911 en de huidige Land Van Waaslaan, Victor Braeckmanlaan en Alfons Braeckmanlaan werden tijdens de Eerste Wereldoorlog aangelegd op de vrijgekomen gronden. Over het Land van Waasplein werd de monumentale viaduct gebouwd en werd het ringspoor gedeeltelijk verhoogd.

In volle oorlogsperiode werd beslist dat de Land Van Waaslaan van aanblik diende te veranderen. De gemeenteraad had reeds in april 1916 beslist om het deel tussen Oostakkerstraat en Schoolstraat te kasseien en de rest van het gewezen treintraject tot aan de Rozebroekstraat aan te vullen met aarde. In december 1916 kregen de Gentse aannemers De Waele de opdracht onmiddellijk met het kasseien te beginnen. Een jaar later in december 1917, was de lokale aannemer Pieter Bracke de eerste om langs de nieuwe laan zes loten bouwgrond ineens aan te kopen. Toch stellen we ons de vraag of Bracke even snel was om er huizen te beginnen bouwen. In 1925 vernemen we dat de geplande kasseiwerken omwille van oorlogsomstandigheden nooit werden uitgevoerd, zodat de Land Van Waaslaan er ook in 1925 nog steeds als een weinig aantrekkelijke straat bij lag. Deze laan werd pas in 1926 gekasseid door de gebroeders Martin en Max Desmet uit Zingem. Aan weerszijden van de laan zien we lintbebouwing bestaande uit woningen van twee tot drie bouwlagen hoog. Het gaat voornamelijk om burgerhuizen, afgewisseld met af en toe een meergezinswoningen en driegevelvilla. De basisbebouwing dateert van de jaren 1920-1930.

De interbellumbebouwing in de Land Van Waeslaan bevindt zich stilistisch tussen twee uitersten. Enerzijds zijn er voornamelijk decoratieve of sobere art deco, of historiserende bouwstijlen in de straat te zien, en anderzijds zijn er ook enkele modernistische woningen.

Een architect die zijn stempel gedrukt heeft op de straat is onder andere Henri Vaerwyck-Suys, die meerdere burgerwoningen in de straat in art-decostijl ontworpen heeft (nummers 135, 149, 159 en 96-108). Opvallend is ook de voormalige Bonneterie La Flandria, eveneens in art-decostijl ontworpen door Emile De Weerdt te Land Van Waaslaan 177. Ook het naastliggend art-deco-ensemble van twee burgerhuizen nummers 171 en 173-175 is van zijn hand. Binnen de historiserende ontwerpen is vooral de beaux-artsstijl aanwezig in de Land Van Waaslaan. Voorbeelden hiervan zijn de nummers 128, 133, 153 en 193. Modernistische ontwerpen vinden we onder andere terug voor het oorspronkelijke tankstation met garage en bovenliggende appartementen op de hoek van de Land Van Waaslaan 38-42 met de Engelbert van Arenbergstraat door architectenduo De Rijcke en Lievevrouw en de strak vormgegeven, modernistische woning op nummer 82 door Amand Robert Janssens. Verdere noemenswaardige gebouwen zijn de art-decoburgerwoningen op nummer 155, 157, 197-197a, 166, 164, 158, 156, 152, 90, 84-86, 70, 64 en 24. In historiserende stijl, waarbij de beaux-artsstijl en de neoclassicistische stijl primeren zien we de nummers 150, 114, 94, 72, 68, 66 en 62. Binnen de modernistische stijl dient ook nummer 130-132-134 vernoemd te worden.

  • POELMAN R. 1982: Verklaring der straatnamen te Desteldonk, Oostakker en Sint-Amandsberg, Heemkundige Kring De Oost-Oudburg v.z.w. Jaarboek XIX, 149.
  • POELMAN R. 1996: Terugblik op Sint-Amandsberg, Oostakker, Geers, 399, 402.
  • VANDERSTRAETEN F. & L. DEVRIESE 2016: Per trein van Gent-Dampoort naar Antwerpen via Sint-Amandsberg, Heemkundige Kring De Oost-Oudburg Jaarboek 53, 38 en 44.

Auteurs:  De Caluwé, Carlo; Janssens, Karolien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Land van Waaslaan [online], https://id.erfgoed.net/teksten/298477 (geraadpleegd op ).