La Vigie (Koksijde - WOI)

Tekst van Cottage La Vigie (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/201186)

Villa gebouwd op een kazemat uit de Eerste Wereldoorlog, die tegen een duinflank geconstrueerd was. Gelegen langs de Verdedigingslaan 9, in een villawijk in de duinen, op circa één kilometer ten zuidoosten van het strand. De omgeving is bebouwd en heuvelachtig.

Historische achtergrond

Toen het Britse Vierde Leger in juli 1917 de Fransen aflosten, werd aan de westzijde van de Hoge Blekker een batterij met twee zware kanonnen opgesteld, nabij het hoofdkwartier van de Australian Siege Field Artillery. De kanonnen werden elk ondergebracht in een betonnen constructie met een overkapping van meer dan 250cm beton. Het geschut stond gemonteerd op het onderstel van een treinwagon. Er liep een enkelspoor van in de kazemat tot aan de top van de Hoge Blekker (waar nu de Fazantenstraat ligt). Daar stonden twee betonnen muren aan weerszijden van het spoor, die de kanonnen zijlings konden beschermen.

De kanonnen verlieten hun betonnen schuilplaatsen enkel maar om te vuren, en eens ze hun goedje hadden afgevuurd op het Duitse front richting Lombardsijde, keerden ze stante pede terug naar hun bunker. Zodoende werd het voor de Duitse observatie heel moeilijk om de exacte positie van de batterij te bepalen en het kanongeschut 'op gepaste manier' te beantwoorden. In november 1917 werd de stelling overgenomen door de Fransen.

Na de oorlog werden de twee betonnen constructies ontdaan van alle uitrusting en rails. De twee bouwwerken fungeerden een tijdje als toeristische bezienswaardigheid. Begin jaren '20 werd één van de twee bunkers afgebroken.

Rond 1923 kreeg aannemer Remy Rys uit Koksijde de opdracht om bovenop de resterende bunker een villa te bouwen en de bestaande betonnen constructie te integreren in het gebouw. De grote opening waarlangs het geschut destijds in en uit reed, werd dichtgemaakt door middel van een loggia met een dubbele deur en raamwerk. Tegen 1925 was de villa volledig afgewerkt. Door haar hoogte en het uitzicht, werd ze 'La Vigie' genoemd ('kraaiennest', 'uitkijkpost').

Nog later deed 'La Vigie' dienst als officiersmess van het Belgische leger (tot in 1993). Hiertoe werden enkele wijzigingen aan het gebouw aangebracht. Aan de linkerkant naar de voormalige munitieopslagplaats werd een garage aangebouwd. De ruimtes voor munitieopslag werden wijnkelder en voorraadkamer. In de ruimte waar ooit het geschut stond, kwamen een dienstruimte en een keuken.

Eens 'La Vigie' verlaten werd door de militairen, werd het gebouw geteisterd door verkrotting en vandalisme. In 2003 werd het gebouw beschermd.

De overlevering wil doen geloven dat er in 1917 een tunnel werd aangelegd van bij de villa tot onder de Hoge Blekker. Deze tunnel zou opgetrokken zijn uit hout en zou er tot op de dag van vandaag nog steeds zitten. De vermoedelijke ingang werd in de jaren 1980 dichtgemetseld.

Beschrijving

Betonnen constructie, gebouwd tegen duinflank, waarrond later een villa ('La Vigie') in cottage-stijl gebouwd werd.

De constructie bestaat uit een twee verdiepingen hoge ruimte, waarin het kanon opgesteld werd. De toegang bevindt zich achteraan. Vooraan is een smalle uitsparing voor de loop van het kanon, gericht op de kustlijn richting Oostende. Links en rechts van de kanonkamer zijn de munitiemagazijnen, die via een gang verbonden zijn met de kanonkamer. Ter hoogte van de munitiemagazijnen is ten slotte een ingang voor de manschappen.

De wanden van de kanonkamer zijn 125cm dik (terwijl de dikte van de overige wanden 100cm is). Steunberen bij de drie ingangen dienen om het bouwwerk te verstevigen.

De villa 'La Vigie' werd letterlijk rond de bunker gebouwd. Enkel de achterzijde verraadt nog het karakter van het bouwwerk. In de kanonkamer werd een verdieping gebouwd. De gelijkvloerse verdieping diende als keuken, de bovenverdieping fungeerde als voorraadkamer en twee slaapkamers. Hier ziet men de taps toelopende wanden van de kanonkamer. Vier reusachtige hijshaken in het plafond laten de hijsmogelijkheid van een zeer zwaar stuk geschut vermoeden. Zij staan in een vierkant tegen het plafond.

Aan de voorzijde van de kazemat werd een muur met vensters voor een trapzaal bijgebouwd. De toegang vanaf de woonvertrekken van de villa tot de kanonkamer geschiedt via de geschutsopening.

  • Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen, Beschermingsdossier DW002241, Cottage La Vigie (S.N. 2003).
  • S.N. 2004: Koksijde - St.-Idesbald - Oostduinkerke - Wulpen. 60 jaar na de bevrijding 1944; 90 jaar na het begin van de oorlog 14-18, Gemeentelijke Archiefcommissie Koksijde.

Bron: WOI Relict (1099): La Vigie (Koksijde - WOI)
Auteurs:  Decoodt, Hannelore; Bogaert, Nele
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Cottage La Vigie [online], https://id.erfgoed.net/teksten/195964 (geraadpleegd op ).