Locatie

Gelegen op het kruispunt Poezelstraat/Langemarkseweg, ten oosten van het kanaal Ieper-IJzer, op een plaats die "Carrefour des Roses" genoemd werd, op circa 1 km ten oosten van het dorp Boezinge en net ten zuiden van de voormalige spoorwegbedding Ieper-Langemark, waar het monumentje voor Ledwidge staat.

Historische achtergrond

'Les Pépères' behoorden tot de oudere lichtingen en waren in de omgeving van Boezinge ingezet omdat ze 'slechts' bedoeld waren als versterking voor het Belgische leger aan de IJzer. Het zouden echter vooral deze 'oudjes' zijn die, tesamen met de manschappen van de 45ste Algerijnse divisie, massaal het slachtoffer zouden worden van de eerste Duitse gasaanval (22 april 1915).

Op 9 mei 1922 organiseerden 'Les Pépères' voor het eerst een bedevaart naar het slagveld van Boezinge. Tegelijk werd de verbroedering 'Les Pépères de Boesinghe' gesticht, die een gedenkplaat liet vervaardigen, die tijdens deze eerste bedevaart in de noodkerk van Boezinge werd ingewijd. Hieruit vloeide het idee voort om een monument op te richten voor de Bretoense slachtoffers van de gasaanval. Als locatie werd herberg 'Het Verzet' uitgekozen, het centrum van de Bretoense sector in 1915, maar ook de plaats waar ze na de gasaanval eventjes tot adem konden komen. Dit kruispunt werd 'Carrefour des Roses' genoemd. In 1927 werd een 16de eeuwse Bretoense 'Calvaire' (pardon-kruis) uit Louargat (Côte d'Armor) overgebracht naar Boezinge. Een landbouwer uit Ville-Bellanger (Hénansal), Jean-Baptiste Lebret, die de gasaanval overleefd had, schonk de dolmen en de menhirs. Een Bretoens landschap werd geschapen met dennen, brem en heidekruid, en met een appelboom uit Normandië. De oriëntatietafel toont de posities van de verschillende militaire eenheden van de 87ste D.I.T. ('Division d'Infanterie Territoriale') en 45ste D.I. ('Division d'Infanterie') op 22 april 1915.

Het Bretoens monument werd ingehuldigd op 15 september 1929 door Mgr. Serrand, bisschop van St.-Brieuc en oud-aalmoezenier van de 87ste D.I.T. De calvarie raakte beschadigd tijdens de Tweede Wereldoorlog: het Onze-Lieve-Vrouwbeeld en het beeld van Maria-Magdalena verdwenen tijdens een beschieting in 1940. Jaren later bracht een anonieme briefschrijver de 2 beelden terug. Toen alles weer hersteld was, werd de site onthuld op initiatief van het gemeentebestuur van Boezinge en de heemkundige kring 'Iepers Kwartier', op 6 juni 1971.

Beschrijving

Binnen een halfcirkelvormige haag en enkele groepjes naaldbomen staat er een geheel aan gedenktekens. Het complex wordt vooraan afgesloten door een reeks van 9 kleine granieten rotsblokken waarvan 6 met opschriften. In het midden een grotere rotsblok met tekstplaat. Rechts ligt een fragment van een echte dolmen met dekplaat. Een hardstenen tafel draagt een bronzen oriëntatieplaat. Helemaal achteraan in het midden rijst een Bretoense calvarie uit roze graniet op. Hij is geplaatst op een grotere vierkante sokkel van ruw gehouwen rotsblokken en een kleinere met twee treden uit roze graniet.

Op het eigenlijke kruis dat vrij hoog is, hangt een naïef gebeeldhouwde Christusfiguur, op de linkerarm van het kruis staat een vrouwenfiguur en rechts een moeder met kind.

Op de granieten rotsblokken vooraan staat van links naar rechts: 'Genie Artillerie'; '79 R.I.T. Granville'; '80 R.I.T. St.-Lo'; '73 R.I.T. Guingamp'; '74 R.I.T. St Brieuc'; '76 R.I.T. Vitre'. Rotsblok met tekstplaat uit wit marmer: 'Sur le front Steenstrate, Langemark, St. Julien la 87me D.I.T. et la 45me D.I. Française ont subi le 22 Avril 1915 à 17 heures la première attaque allemande par les gaz asphyxiants','AR C'HENTAN ARGAD ALAMAN GANT AEZHENNOÙ MOUGUS ZO BET KASET WAR-RAOK D'AN 22 A VIZ EBREL 1915, DA 5 EUR D'ABARDAEZ, A-ENEP DA SOUDARDED AR 87 vet D.I.T. HAG AR 45 vet D.I., WAR DALBENN AR BREZEL STEENSTRATE-LANGEMARK-ST. JULIAAN', 'Herinnering aan de 87e Fr. T.I.D. en de 45e Fr. I.D. die hier op 22 april 1915 te 17 u. de eerste gasaanval doorstonden'. 'Iepers kwartier', 'Gemeente Boezinge'.

De rechthoekige oriëntatieplaat op de ovale hardstenen tafel geeft de troepenbeweging van de Franse legereenheden aan, die belast waren met de verdediging van de sector, waar de eerste Duitse gasaanval gebeurd is op 22 april 1915. Opschriften van links naar rechts: bovenaan: 'Table d'orientation; Troupes françaises; Chargées de la défense du Secteur sur lequel s'est produite la première attaque des Allemands par gaz asphyxiants le 22 avril 1915', 'dressée; par le commandt. H. Tropé du 80e Ter.al.'; links: 'Groupement d'Elverdinghe. 87e. Division - Général Roy; 173e. Brigade; Colonel d'Escrienne; 73e. Régt. d'Infie. Territorle.; Lt. Colonel De Plas; 74e. Régt. d'Infie. Territorle. Lt. Colonel Chauvel', '174e. Brigade; Général Couillaud; 76e. Régt. d'Infie. Territorle.; Lt. Colonel Cordier; 79e. Régt. d'Infie. Territorle.; Lt. Colonel Barthélémy; 80e. Régt. d'Infie. Territorle. Lt. Colonel Turin', 'Artillerie', '1 Groupe de 90 du 49e. R.A.T.', '1 Groupe de 90 du 50e. R.A.T.', 'Artillerie Lourde du Groupement d'Elverdinghe', '1 Compagnie du Génie 10/3T.', '2 Escadrons du 24e. Régt. de Dragons'; rechts: 'Groupement d'Elverdinghe', '45e. Division; Général Quiquandon; 90e. Brigade; Colonel Mordacq; 1er. Régt. de Tiraillrs. Algérs.', '2e. bis de Zouaves; Lt. Colonel de Ghizelles', '1er. Bon. d'Infie. légère d'Afrique; 3e. Bon. d'Infie. légre. d'Afque.', '91e. Brigade - Général Codet; 3e. bis. de Zouaves; Lt. Colonel Aubert; 7e. Régt. de Zouaves; Lt. Colonel Etienne', 'Artillerie', 'Lt. Colonel Fracque', '5e. Groupe de 75 d'Afrique', '1 Groupe de 75 du 52e. R.A.C.', '1 Groupe de 75 du 58e. R.A.C.', 'Artillerie Lourde du Groupement d'Elverdinghe', '1 Groupe de Sections de Muns.', '1 Compagnie du Génie de marche du Maroc 17/1', '1 Régt. de Spahis auxiliaires', 'Colonel de Jonchay'. Links onderaan op de plaat: gravure met gevallen soldaat.

H. 688 cm x Br. 2700 cm x D. 2150 cm (geheel)