Locatie

Gelegen langs de Poelkapellestraat, op ongeveer 1200m ten zuiden van de kerk van Houthulst, aan de westelijke rand van het bos van Houthulst en het militaire domein. Ten zuiden van de begraafplaats staat een provinciale naamsteen.

Historische achtergrond

Omstreeks 20 oktober 1914 kwamen Duitse troepen te Houthulst aan. Vanuit het bos beschoten ze op 22 november de stad Ieper. De Duitsers zouden het bos de hele duur van de oorlog bezet houden. Gedurende de stellingenoorlog werd het dan ook uitgebouwd met Duitse installaties en verdedigingswerken: in het kasteel werd een medische post ingericht, er werd een netwerk van spoorlijnen aangelegd en er werd een uitkijkpost geïnstalleerd. Bij het geallieerde Eindoffensief, op 28 en 29 september 1918, werd het bos bevrijd door Belgische regimenten, ondanks grote verliezen. Op een voormiddag tijd waren 3 Duitse linies ingenomen en was er 8km terreinwinst geboekt.

Na de wapenstilstand was ongeveer 3/4 van het bos was vernield; de verwoestingen waren zo groot dat alle bomen geveld moesten worden. Tijdens de jaren 1920-1922 werd het bos van Houthulst ontmijnd en slechts voor een deel herbebost.

In de gemeente Houthulst lagen ook diverse kleine Duitse en Belgische begraafplaatsen en veldgraven, die na de oorlog werden gegroepeerd. Vermoedelijk werd ongeveer de helft van de geïdentificeerde Belgische doden gerepatrieerd naar het kerkhof van hun geboortedorp.

In 1923 kocht de Staat 3,94 ha landbouwgrond aan de bosrand aan en verzamelde er de niet-gerepatrieerde Belgische doden. Architecten Blondeau en Moreau van de Dienst Militaire Grafsteden in Brugge tekenden de plannen voor de aanleg van de begraafplaats. In 1924-1925 werd die ingericht, op de plaats waar de gevechten van het Eindoffensief plaatsvonden. De officiële Belgische grafsteen werd in 1920 ontworpen door de Brusselse architect Simons, in opdracht van het Ministerie van Landsverdediging. Het had tot 1924 geduurd eer de grafsteen officieel werd voorgesteld.

De Belgische militaire begraafplaats van Houthulst telt vandaag 1722 Belgische graven en 1 gedenksteen voor 1230 geïdentificeerde en 493 ongeïdentificeerde doden. Er zijn opvallend veel doden van 28 en 29 september 1918 van Klerken, Houthulst, Westrozebeke, Passendale, Langemark, Poelkapelle, Zonnebeke, Moorslede. Er zijn slechts 19 doden van 1914, 2 van 1915, 3 van 1916 en 8 van 1917. De meeste militairen maken deel uit van de infanterie, maar er zijn er ook 69 van de artillerie. Er zijn 51 officieren.

Op de begraafplaats staan ook 81 Italiaanse grafkruisen voor 74 geïdentificeerde en 7 ongeïdentificeerde doden. Er zijn verschillende eenheden vertegenwoordigd. De Italianen waren krijgsgevangenen die als werkkracht ingezet waren bij het Duitse leger. Ze werden als sjouwers ingezet in de havens van Roeselare en Izegem en aanvankelijk begraven op de Duitse militaire begraafplaats van Roeselare en op de gemeentelijke begraafplaats van Izegem. Later werden ze overgebracht naar een 'geallieerde' begraafplaats.

Beschrijving

De Belgische militaire begraafplaats van Houthulst heeft een oppervlakte van 5,24 ha. Het terrein is vlak en wordt omgeven door het bos van Houthulst.

De begraafplaats neemt de vorm aan van een zespuntige ster, met paden die de stervorm versterken. Er is 1 centraal pad, als het ware de spiegelas van de stervormige plattegrond, dat vanaf de ingang start tot aan een vlaggenmast met Belgische vlag en achteraan (in de oostelijke punt van de stervorm) uitkomt bij Italiaanse graven. Vanaf de ingang vertrekken eveneens nog 2 paden naar de zijkanten van de begraafplaats. De paden zijn aangelegd in rode kiezelsteen. De rest van de begraafplaats wordt ingenomen door grasperken met de graven. Het geheel wordt getooid met bloemperken en bomen.

De toegang tot de begraafplaats wordt gevormd door een smeedijzeren poort, geflankeerd door 2 kleine, grijze zuilen, gevolgd door een smeedijzeren hekken, een grijze balustrade en een massieve pijler in baksteen met daarop de naam van de begraafplaats in het Nederlands en het Frans. De voormuur is grotendeels uit baksteen opgebouwd. Begin en einde van de voormuur wordt telkens gekenmerkt door een massieve pijler in baksteen met daarop '1914-1918'. De achterkant van de begraafplaats sluit aan bij het "Vrijbos".

Bij het betreden van de begraafplaats staat het schuilgebouwtje onmiddellijk rechts. Binnen zijn een plattegrond en een registerkastje opgehangen.

De grafstenen zijn verspreid over verschillende perken. Het zijn allemaal officiële Belgische grafstenen, behalve de rijen Italiaanse grafkruisen, die in een V-vorm zijn aangelegd in de meest oostelijke punt van de begraafplaats.

Op de Belgische militaire begraafplaats van Houthulst liggen 1804 doden, waarvan 1723 Belgen en 81 Italianen. Hiervan konden er 1230 Belgen en 74 Italianen geïdentificeerd worden.