Militaire keuken Gapaardhoek

Tekst van Militaire keuken Belgisch leger (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/70222)

Locatie

Bakstenen constructie in weide nabij de Gapaardhoek, de kruising van de Romanestraat met de Veurnesteenweg, op circa 600 meter ten westen van de militaire keuken Romanestraat 5, op circa 2 kilometer ten westen van Pollinkhove. De omgeving is vlak. Vlakbij ligt de drukke N8 (Veurnesteenweg).

Historische achtergrond

Het kantonnement Lo-Pollinkhove was tijdens de Eerste Wereldoorlog gelegen achter de tweede Belgische linie van de sector Nieuwkapelle. De militaire eenheden waren tijdens de loopgravenoorlog onderworpen aan een beurtrol: na een periode van wacht in de loopgraven, konden ze een periode in “halve rust” of “demi-repos” in de kantonnementen, zo'n 10 à 15 kilometer achter het front gelegen, verblijven. Tijdens deze periode waren de soldaten onderworpen aan oefeningen en werkzaamheden.

Ieder bataljon kreeg een kwartier binnen het kantonnement toegewezen, iedere compagnie een onderkwartier. De soldaten sliepen er in schuren, houten barakken en “tubes” (barakken opgetrokken met golfplaten op een bakstenen muurtje). Per compagnie of dienst werd een keuken voorzien, terwijl een hoofdkeuken instond voor de verdeling van het voedsel. Officieren, die het voorrecht genoten om alleen of per twee een kamer op een boerderij te betrekken, aten apart in een “mess”. Deze eetgelegenheid was meestal op de boerderij gevestigd, waar ook het keukenpersoneel vertoefde. Het dagelijks leven binnen een kantonnement werd tot in de kleinste details georganiseerd (huisvuilophaling, verkeersplanning, enzovoort).

Vanaf mei 1917, toen het in de Belgische sectoren relatief rustig was, het effectief van de Belgische manschappen aan het front verminderd werd en zodoende meer manschappen ter beschikking waren, werden in het kantonnement Lo-Pollinkhove heel wat installaties (waaronder barakken en keukens) in baksteen opgetrokken. Rondom de Gapaardhoek was een “Parc Divisionnaire” gelegen, waar alle middelen, die op dat ogenblik niet gebruikt werden (zoals voertuigen, geniemateriaal, enzomeer), gestockeerd werden. Tegelijk was er een “Parc des Vivres” gelegen, waar levensmiddelen verdeeld werden. De Gapaardhoek, gelegen langs de steenweg Veurne-Ieper was ook via het spoor bereikbaar. Hoewel 10 kilometer verwijderd van het front, was het kantonnement Lo-Pollinkhove, net als andere kantonnementen in de omgeving, niet veilig voor Duitse beschietingen en bombardementen in het najaar van 1917, die dood en vernieling zaaiden. Vanaf oktober 1918 zou het kantonnement Lo-Pollinkhove ook gebruikt worden door Franse troepen, die de Belgen als reserve achterna kwamen tijdens het Eindoffensief.

De nu nog aanwezige (restanten van) militaire keukens in baksteen aan de Gapaardhoek, waren hoofdkeukens, van waaruit het voedsel verdeeld werd over het kantonnement. Drie keukens konden nog getraceerd worden. De grootste keuken bevindt zich aan de Romanestraat nummer 5, een tweede keuken op de hoek van de Romanestraat en de Veurnesteenweg (Romanestraat zonder nummer). Een derde keuken aan de Burgweg nummer 57 werd grotendeels verbouwd.

Deze gebouwen werden heel eenvoudig opgetrokken, met kenmerken die ook in andere Belgische militaire installaties van de Eerste Wereldoorlog terug te vinden zijn. Het zijn met name geelbakstenen constructies van één steen dik, verstevigd met muurpijlers van één baksteen breed, onder lage zadeldaken (bitume).

De militaire keuken aan de Romanestraat zonder nummer (bij de Gapaardhoek) was een hoofdkeuken, opgetrokken in 1917, van waaruit het voedsel over het kantonnement verdeeld werd.

Beschrijving

Bakstenen constructie in eerder vervallen toestand. Laag langgerekt gebouw onder zadeldak (bitume) met hoog opgetrokken schoorsteen. Gele baksteenbouw van één steen dik met markerende muurpijlers van één baksteen breed. Aan de noordwestzijde werden de 4 vensters en de deuropening toegemaakt, aan de zuidoostzijde werden 3 van de 4 vensters toegemaakt, de deuropening wordt er nog steeds gebruikt. Binnenin is een eenvoudige houten dakconstructie. Er zijn geen oorspronkelijke interieurelementen bewaard.

Een tweede, aanpalend deel van het gebouw is ingestort. De deur, die toegang gaf tot dit tweede deel, is nog steeds aanwezig. Achteraan bevindt zich nog een waterput, die opgetrokken werd in rode baksteen.

  • Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen, Beschermingsdossier OW003101, Militaire keuken Belgisch leger (DECOODT H. 2011).
  • VERBEKE ROGER s.d.: Informatie verkregen van E. Delannoo op basis van archiefonderzoek in het Legermuseum te Brussel.

Bron: DECOODT H. & BOGAERT N. 2002-2005: Inventarisatie van het Wereldoorlogerfgoed in de Westhoek, project in opdracht van de provincie West-Vlaanderen, “Oorlog en Vrede in de Westhoek”, en Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Monumenten en Landschappen.
Auteurs:  Decoodt, Hannelore; Bogaert, Nele
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Militaire keuken Belgisch leger [online], https://id.erfgoed.net/teksten/195519 (geraadpleegd op ).