Duitse betonnen post 'Stützpunkt Bayern Schanze'

Tekst van Duitse betonnen post 'Stützpunkt Bayern Schanze' (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300957)

Tegen de westelijke berm van de dijk die ten westen van het natuurreservaat Het Zwin is aangelegd, op ongeveer 250 meter ten noorden van Internationale Dijk, zijn twee kleinere betonnen constructies bewaard gebleven. Dit betreft de meest noordelijke constructie. Enkel het bovenste deel van de constructie is zichtbaar.

Historisch overzicht

Duitse bunker opgetrokken als onderdeel van de Hollandstellung. Deze Duitse verdedigingsstelling werd tijdens de Eerste Wereldoorlog opgetrokken langs de grens met Nederland, tussen Knokke en Vrasene (Beveren). Tussen het Zwin (Knokke) en Leeskensbruggen (Maldegem) zijn de bunkers opgetrokken door het Marinekorps Flandern, vanaf Moerhuize (Maldegem) door de Etappen-Inspektion 4 (of Gruppe Gent). De zone rond Strobrugge (Maldegem) vormde een overgangsgebied. Er is een groot verschil merkbaar in de aanleg van de stelling en de bouwwijze van de bunkers in beide zones.

De uitbouw van de Hollandstellung tussen Knokke en de Damse Vaart en het steunpunt Bayern Schanze

Vanaf april 1916 werd een stelling aangelegd tussen Knokke en de Damse Vaart onder leiding van de afdeling Fortifikation van het Marinekorps. Deze stelling bestond uit een draadhindernis, met ten westen ervan opeenvolgende Stützpunkte (steunpunten) die aansluiting vonden bij de meest noordoostelijke verdedigingswerken van het kustfront, namelijk Schützennest en batterij Bremen. De steunpunten tussen de kust en de Damse Vaart werden als volgt benoemd: Bayern Schanze – Polder Willem – Hazegras (later ook Heinrich genoemd) – Hauptstrasse Donat (ook Dora genoemd). Onderhavige bunker maakte deel uit van het Stützpunkt Bayern Schanze. Voor zover gekend, betreft dit meer bepaald de meest noordelijke bunker van de Hollandstellung.

De steunpunten werden voorzien van bombensichere betonnen schuilplaatsen en mitrailleursposten, in en achter de vuurstelling. Ook tussen de steunpunten dienden betonnen schuilplaatsen en mitrailleursposten opgetrokken te worden. Na oktober 1916 werden nog betonnen constructies toegevoegd, waaronder medische posten en schuilplaatsen in de vuurlinie bij en tussen de steunpunten Wilhelm en Bayern Schanze. In februari 1917 is er sprake van graafwerkzaamheden voor de aanleg van de schuilplaatsen in Stützpunkt Bayern Schanze. De bouwwerkzaamheden voor dit steunpunt hadden vertraging opgelopen door de moeizame aanvoer van bouwmaterialen.

De bunkers van Stützpunkt Bayern Schanze na de Eerste Wereldoorlog

Het Stützpunkt Bayern Schanze blijkt volgens naoorlogse tekeningen van het Belgisch leger uit meerdere bunkers bestaan te hebben. De bewaarde bunker in het Zwin werd in de plannen van het Belgische leger aangeduid met Z71. Iets meer ten zuidoosten ervan lag bunker Z72, waarvan de plattegrond een spiegelbeeld vormde als die van Z71. Er naast lag Z73, bestaande uit een type manschappenonderkomen, met bijhorende open gevechtsstellingen voor een mitrailleur. Dit type manschappenonderkomen met open gevechtsstellingen werd meermaals aangelegd in dit deel van de Hollandstellung . Ten slotte waren er ook twee kleinere constructies opgetrokken, aangeduid met nummer Z74: deze kleine betonnen constructies dienden wellicht als schuilplaatsjes in de vuurlinie. Dit betreft één van deze twee betonnen postjes.

  • Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185 (Moskou-Archief), doos 3067, map 6845, Base Maritime – Front de Mer. Album 2; doos 3791, map 1545; doos 4406; Fonds 67, doos 13, 4586-4609, Versterkingen en schuilplaatsen Knokke. Knokke – Zoute – Westkapelle.
  • Militärarchiv Freiburg, RM 120/226: diverse documenten van het Marinekorps Flandern met betrekking tot de aanleg van de Hollandstellung.
  • LAMBRECHT E. 2014: Knokke en Westkapelle in de Grote Oorlog, Brugge.
  • SAKKERS H. e.a. 2011: De Hollandstellung van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse betonnen post 'Stützpunkt Bayern Schanze' [online], https://id.erfgoed.net/teksten/194514 (geraadpleegd op ).