Schandpaal

Tekst van Schandpaal (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/38883)

Ten oosten van het gemeentehuis opgestelde schandpaal.

De 'kaak' of schandpaal van Dworp behoort tot een groep van schandpalen die tussen 16de en 18de eeuw werden opgericht wanneer meer en meer vorstelijke gebieden en rechten verkocht werden aan nieuwe adel, ambtenaren, financiers … In 1737 verwierf Guillaume François Joseph de Hemptinne de titel van baron en werd Kesterbeek-Dworp een baronie. Hij richtte omstreeks 1750 de schandpaal op. Oorspronkelijke stond de schandpaal opgesteld voor de ingang van de oude kerk die stond op de plek waar nu het gemeentehuis staat. De paal werd verwijderd in opdracht van markies Paul d’Arconati tijdens de Franse revolutie in 1796 en overgebracht naar het kasteelpark, nu het Gravenhof. Tussen 1927 en 1948 ondernam burgemeester August Winderickx pogingen om de schandpaal opnieuw in het dorpscentrum te laten oprichten. De schandpaal werd op zijn huidige plaats, in de nabijheid van zijn originele plaats, ingehuldigd op 15 oktober 1948.

De schandpaal was het werk van Jacques Joseph Pelerin (steenhouwersmerk boven de leeuwenkop). Pelerin was telg uit een steenkappersfamilie uit Marche-lez-Ecaussines. De Dworpse schandpaal is een ambachtelijk massaproduct. Gelijkaardige schandpalen zijn gekend in Zandbergen, Laarne, Felluy, Gaasbeek, Heist-op-den-berg, Baisy-Thy, Grondregnies.

Schandpaal uit blauwe hardsteen, boven op twee + twee latere treden. Enkel de schacht is origineel. De paal is 445 centimeter hoog, de schacht zelf meet 250 centimeter en heeft een omtrek van 116 centimeter. Het is een achthoekige paal met geprofileerde sokkel en een leeuwenkop op de zuilschacht. De nieuwe bol als topstuk verwijst naar de rijksappel.

  • BRASSINE J. 1991: Beersel, onze 5 deelgemeenten op de drempel van de 20e eeuw, s.l.
  • LEMAIRE R. 1948: De oude schandpaal te Dworp, Eigen schoon en de Brabander 31.11-12, 410-414.
  • MEGANCK M. 2009: Het kasteel Gravenhof, Historische woonsteden en tuinen 164, 22-28.
  • S.N. 1935: Toerisme 16, 4.
  • S.N. 1958: Geschiedenis van Huizingen en zijn kasteel, De Brabantse Folklore 138.
  • VAN BELLE J. 1994: Signes lapidaires. Nouveau dictionnaire. Belgique et Nord de la France, Louvain-la-Neuve, 191.
  • VANHEMELRYCK F. 1998: De schandpaal, kaak of pilorijn, En het dorp zal duren … 1.1, 12-14.
  • WINDERICKX E. 1998: De schandpaal van Dworp, En het dorp zal duren … 1.1, 21-30.

Auteurs:  Mertens, Joeri
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Schandpaal [online], https://id.erfgoed.net/teksten/194306 (geraadpleegd op ).