Duitse mitrailleurspost

Tekst van Duitse mitrailleurpost (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301077)

Halfondergrondse betonnen militaire post waarop een kiosk is opgetrokken, in een bosje bij, ten noorden van Camping Malpertuus.

Historische beschrijving

Deze bunker is opgericht als onderdeel van de 'Hollandstellung', een verdedigingsstelling die de Duitse bezetter vanaf 1916 langs de Nederlandse grens liet aanleggen uit vrees voor een geallieerde aanval vanuit het neutrale Nederland. Tussen de zee en Strobrugge (Maldegem) werd deze linie aangelegd door het 'Marinekorps Flandern'. Vanaf Strobrugge tot aan de aansluiting met de 'Stellung Antwerpen' in Vrasene werd de linie uitgebouwd door de Duitse landmacht.

De 'Hollandstellung' was het sterkst uitgebouwd tussen Strobrugge en het Kanaal Gent-Terneuzen. Vanaf Strobrugge splitste de 'Hollandstellung' in een 'Vorstellung' langs het Leopoldkanaal, een 'vorgeschobene Linie' met de zogenaamde voorpostenbunkers en tenslotte de 'Hauptkampflinie' of 'Haupt Hollandstellung'. Tussen de voorpostenlijn en hoofdverdedigingslijn was er een dubbele prikkeldraadversperring aangelegd.

Deze bunker maakte deel uit van de hoofdverdedigingsstelling, die anderhalf à twee kilometer achter de voorpostenlijn was uitgebouwd. Deze stelling liep iets ten zuiden van Balgerhoeke, langs de voormalige spoorlijn 58 ten westen van Eeklo richting Oostveldstraat en Antwerpse Heirweg tot Heide ten zuiden van Lembeke en Oosteeklo, via Tervenen tot Kluizen en Doornzele bij het Kanaal Gent-Terneuzen.

De hoofdverdedigingslijn tussen Strobrugge en het Kanaal Gent-Terneuzen kent een grote densiteit aan bunkers, in bepaalde zones op nauwelijks enkele tientallen meters van elkaar gepositioneerd. Zo werden er in 1921 in Lembeke 41 Duitse bunkers geregistreerd. In het voorjaar van 2015 zijn er slechts 17 bunkers teruggevonden.

De bunkers wisselen af qua typologie. Ze zijn duidelijk opgetrokken aan de hand van bepaalde standaardontwerpen, maar kunnen niettemin variëren in hun uitvoering. De landmacht maakte gebruik van geprefabriceerde betonstenen die, verankerd met ijzers, dienden als gietkoffer waartussen beton gestort werd. Het plafond is meestal gegoten op ijzeren profielen waartussen houten planken waren aangebracht.

In de voormuur aan noordoostelijke zijde zitten drie openingen. Volgens een schets uit een voorschriftenboek uit 1916 zou de vierkante opening gediend hebben voor het hanteren van een handzoeklicht. De centrale opening zou bedoeld zijn als schietopening voor mitrailleur, de derde opening als waarnemingssleuf. De bewaarde borstweringen dienden als open gevechtstelling.

Dit bosje maakte deel uit van het park van het landhuis op adres Tragelweg 2. De eigenaar van dit landhuis, tevens voorzitter van de Lembeekse fanfare, liet rond 1933 een kiosk op de bunker plaatsen, waarop zijn fanfare speelde ter gelegenheid van kermissen op de Heihoek. In oktober 1944 richtte Major-General Dan C Spry, bevelhebber van de '3rd Canadian Division' zijn hoofdkwartier in dit landhuis, tijdens de zogenaamde 'Slag om de Schelde'.

Beschrijving

Betonnen militaire post met een rechthoekig grondplan van 7,8 op 6 meter, met een insprong in de zuidoostelijke hoek en met twee aanpalende borstweringen. De constructie is voor zover zichtbaar opgetrokken aan de hand van betonstenen. De dakranden zijn afgerond.

De twee nu dichtgemaakte toegangen aan zuidoostelijke respectievelijk zuidwestelijke zijde vormen de uiteinden van een geknikte gang, die op zijn beurt uitgeeft op één centrale ruimte van 4 op 2,1 meter. In de noordoostelijke muur zitten drie openingen, waarvan de meest noordelijke vierkant is (0,5 meter breed) en naar het midden toe versmalt. De twee andere openingen verbreden naar buiten toe, tot één meter breedte. In de zuidwestelijke muur zit tegen de dakrand een (nu deels gedichte) opening, die schuin naar beneden loopt, evenals een kleinere, dichtgemetselde opening.

De borstwering aan zuidoostelijke zijde is nagenoeg intact bewaard, met bovenaan een cirkelvormige verhoging met centraal een ijzeren opening voor het plaatsen van een mitrailleur. Via trapjes kon het betonnen platform achter de borstwering bereikt worden. De andere borstwering aan noordwestelijke zijde is deels afgebroken.

  • Stadsarchief Eeklo, Fonds Georges Spittael, GS6, WOI Hollandstellung, doos 22 & 23 Lembeke.
  • LIPPENS O. 1986: Bunkers uit de Eerste Wereldoorlog te Lembeke, voorlopig werkdocument.
  • SAKKERS H., DEN HOLLANDER J. & MURK R. 2011: De Hollandstellung. Van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse mitrailleurpost [online], https://id.erfgoed.net/teksten/176131 (geraadpleegd op ).