Duitse bunker met mitrailleurspaaltje

Tekst van Duitse bunker met open gevechtsstelling (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301010)

Betonnen militaire post, opgetrokken in de berm van de dijk ten zuiden van het Schipdonkkanaal, op ongeveer 900 meter ten oosten van Leestjesbrugge. Iets ten noordoosten van deze constructie is een betonnen mitrailleurspaaltje bewaard met inscripties. Op 120 meter oostwaarts op de dijk ligt een kleine betonnen post.

Historische beschrijving

Dit verdedigingswerk is opgericht als onderdeel van de 'Hollandstellung', een verdedigingsstelling die de Duitse bezetter vanaf 1916 liet aanleggen uit vrees voor een geallieerde aanval vanuit het neutrale Nederland. Tussen de zee en Strobrugge (Maldegem) werd deze linie aangelegd door de Duitse marine, vanaf Strobrugge tot Vrasene door de Duitse landmacht. De zone tussen Leestjesbrugge en Strobrugge lijkt een overgangsgebied tussen beiden te vormen.

Ter hoogte van het Leopoldkanaal en Schipdonkkanaal zouden er oorspronkelijk langs beide zijden in totaal 14 bunkers opgetrokken zijn, volgens een min of meer alternerend ritme. De bunkers aan het Leopoldkanaal zijn opgetrokken aan de hand van gewapend beton, dat gegoten is tussen een houten bekisting. Deze bouwwijze en de gehanteerde types zijn kenmerkend voor de Duitse marine. De constructies ten zuiden van het Schipdonkkanaal zijn voornamelijk opgetrokken met betonblokken, een bouwwijze die vooral door de Duitse landmacht werd toegepast. Zij hanteerden ook andere bouwplannen. Of deze constructies aan het Schipdonkkanaal dan ook effectief door de landmacht zijn opgetrokken, is niet zeker.

Opvallend is het bewaarde betonnen paaltje voor het plaatsen van een mitrailleur ten noordoosten van de bunker, met inscripties, namelijk "DECEMBER", eronder een afbeelding van een anker, eronder "1917". In februari 1994 werd een gelijkaardig paaltje ontdekt ten noordwesten van de bunker, eveneens met inscripties. Hierop stond bovenaan de inscriptie "1914", centraal de afbeelding van een Duitse IJzeren Kruis, onderaan "1917". Dergelijke paaltjes voor het plaatsen van mitrailleurs komen vaak voor bij de bunkers van de marine.

Het gebruik van betonstenen, zoals bij de bunker, is dan weer een typische bouwwijze voor de Duitse landmacht. Merkwaardig is dat deze betonstenen vaak rechtop zijn geplaatst.

Beschrijving

Betonnen militaire constructie in berm van de zuidelijke dijk van het Schipdonkkanaal opgetrokken. De muren zijn voor zover zichtbaar opgetrokken aan de hand van betonstenen. Opvallend is het feit dat enkele muren zijn opgetrokken met onder meer rechtopstaande betonstenen. Vermoedelijk dienden de betonstenen als gietkoffer, waarbinnen beton gegoten werd. Het dak is begroeid met gras.

Aan zuidelijke zijde zitten twee toegangen, die de uiteinden vormen van eenzelfde gang, die op zijn beurt via één deuropening toegang verschaft tot één rechthoekige ruimte. Het betonnen plafond is gegoten tegen een houten bekisting. In de gang zitten twee nissen ter hoogte van elke buitentoegang. Ter hoogte van de zuidoostelijke toegang is "DE CLERCK OMER" in het cementvoegsel aangebracht. De toegang binnenin kon afgesloten worden, getuige hiervan de bewaarde uitsparingen en hengsels. Centraal in de noordelijke muur is een nis uitgespaard. In of tegen het plafond zitten diverse openingen/buizen.

Op de dijk, op enkele meters ten noordoosten van de bunker is een betonnen paal terug te vinden met bovenaan "DECEMBER" en eronder de afbeelding van een anker, dat deels ondergronds zit. Ook het jaartal "1917" onderaan zit nu ondergronds.

  • Stadsarchief Eeklo, Fonds Georges Spittael, GS6, WOI Hollandstellung, doos 29 Maldegem Adegem Sint-Laureins.
  • PYPE P. 2007: Bunkers van de “Hollandstellung” tussen Strobrugge en Leestjesbrug in Maldegem, Heemkundige kring het Ambacht Maldegem. Jaarboek, 175-191.
  • SAKKERS H., DEN HOLLANDER J. & MURK R. 2011: De Hollandstellung. Van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.
  • VAN GEETERUYEN A. & DE JONGH G. 1994: Hollandstellung. Van de kust tot Strobrugge, toen en nu, Shrapnel, 6.2, 1-64.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker met open gevechtsstelling [online], https://id.erfgoed.net/teksten/175722 (geraadpleegd op ).