Duitse bunkers 'Stützpunkt Mauritz'

Tekst van Duitse bunkers 'Stützpunkt Mauritz' (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/48024)

Gelegen in een weide ten oosten van de Leestjesweg, tegenover de hoeve met huisnummer 21, ten noorden van het Leopoldskanaal en het kanaal van Schipdonk en Leeskensbruggen. Het geheel bestaat uit een grote en kleinere bunker en twee open stellingen met betonnen muurtjes en paaltjes.

Historische beschrijving

Deze betonnen constructies zijn opgericht als onderdeel van de 'Hollandstellung', een verdedigingsstelling die de Duitse bezetter vanaf 1916 liet aanleggen uit vrees voor een geallieerde aanval vanuit het neutrale Nederland. Tussen de zee en Strobrugge (Maldegem) werd deze linie aangelegd door de Duitse marine, vanaf Strobrugge tot Vrasene door de Duitse landmacht. In de sector van de marine werden de constructies opgetrokken aan de hand van beton, dat gegoten werd binnen een houten bekisting. In deze sector bestond de 'Hauptkampflinie' uit een opeenvolging van steunpunten, min of meer parallel met de Belgisch-Nederlandse grens. Hierbij werd handig gebruik gemaakt van oude verdedigingswerken, die doorheen de eeuwen langsheen de grens waren aangelegd.

De desbetreffende constructies vormden meer bepaald het 'Stützpunkt Mauritz', dat oorspronkelijk uit drie bunkers bestond. Vandaag zijn nog twee bunkers en twee open gevechtstellingen voor mitrailleurs bewaard. Dit steunpunt was met prikkeldraadversperringen omgeven.

De grootste bunker is een type 'Mannschafts Eisenbeton Unterstand' of 'MEBU', dat meermaals werd opgetrokken door de marine. Vermoedelijk diende de opening aan westelijke zijde voor het versturen van lichtsignalen via een 'Lichtsignalgerät' (seinlamp). Kenmerkend zijn de bijhorende open gevechtsstellingen voor mitrailleurs.

Ook de kleinere bunker is een type dat meermaals is opgetrokken in de sector van de marine. In dit type zijn vaak ijzeren elementen bewaard, waaronder een stoeltje en een in het beton verankerde stalen steun met haak voor het bevestigen van een zoeklicht of schaarverrekijker. Anderen menen dat hierop een mitrailleur kon bevestigd worden, die zodoende als luchtafweer kon gebruikt worden. De betonnen post was aan vijandelijke zijde eveneens voorzien van een schietopening, die vermoedelijk met een stalen luik kon afgesloten worden (cf. de bewaarde ijzeren elementen).

Deze bunkers werden handig gecamoufleerd. Dit is geweten dankzij een bewaarde foto van de site uit de oorlog. De manschappenbunker werd vermomd als huisje, waarbij vensters met luiken en deuren op de betonnen buitenmuren werden geschilderd en een rieten schilddak op de bunker werd geplaatst. Boven de twee open gevechtstellingen werd eveneens een rieten dak geplaatst.

De beschadigingen aan de zuidelijke toegang zouden het gevolg zijn van beschietingen van de Canadese artillerie in september en oktober 1944. Tijdens deze oorlogsmaanden schuilden burgers in de bunker.

Beschrijving

Site bestaande uit een grotere en kleinere bunker en twee betonnen muurtjes die geflankeerd worden door betonnen paaltjes. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting.

De grootste bunker aan westelijke zijde betreft een halfondergrondse betonnen constructie, met rechthoekig grondplan. Op het dak zijn vier betonnen uitstulpingen te zien. In de buitenmuren zitten op een regelmatige afstand rondom rond uitsparingen en ijzeren ringen.

Toegangen aan de noordelijke en zuidelijke zijkant. Via trappen en geknikte gangen wordt de binnenruimte bereikt. De houten binnendeuren zijn nog aanwezig. In de gangen zit telkens een waterput ter hoogte van de toegang. In de andere muur zit een nis. In de zuidelijke gang en op een houten deur zijn er inscripties te ontwaren, maar die konden niet ontcijferd worden.

In de binnenruimte zit aan westelijke zijde een opening, die naar buiten toe versmalt. Mogelijk diende deze opening voor het versturen van lichtsignalen naar de achterliggende troepen. In de oostelijke muur zit een driehoekige uitsparing, met ijzeren stang. Tegen het plafond zitten driehoekige ijzeren elementen.

De kleinere bunker staat schuin geplaatst ten opzichte van de andere bunker en heeft een min of meer vierkant grondplan. Bij de toegang aan zuidwestelijke zijde zijn nog ijzeren elementen. Aan noordoostelijke zijde zit een schietopening, met aan de buitenzijde een uitspringend betonnen platform onder deze opening. In het dak zit een vierkante opening, die via klimijzers bereikt kan worden. In deze opening zitten nog ijzeren elementen voor stoel en statief. Er zijn restanten van een betonnen omranding van deze opening.

Ten noorden van beide bunkers staat een betonnen paaltje met ijzeren pin. Ten zuiden van de bunkers is een betonnen muurtje met drie betonnen paaltjes terug te vinden.

  • LAMBRECHT E. 2014: Knokke & Westkapelle in de Grote Oorlog, Brugge.
  • PYPE P. 2007: Bunkers van de "Hollandstellung" tussen Strobrugge en Leestjesbrug in Maldegem, Heemkundige kring het Ambacht Maldegem. Jaarboek, 175-191.
  • SAKKERS H., DEN HOLLANDER J. & MURK R. 2011: De Hollandstellung. Van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.
  • VAN GEETERUYEN A. & DE JONGH G. 1994: Hollandstellung. Van de kust tot Strobrugge, toen en nu, Shrapnel, 6.2, 1-64.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunkers 'Stützpunkt Mauritz' [online], https://id.erfgoed.net/teksten/175653 (geraadpleegd op ).