Duitse bunker 'Stützpunkt Dora'

Tekst van Duitse bunker 'Stützpunkt Dora' (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300970)

Bunker, gelegen in het voormalige Fort Sint-Donaas, tegen de westelijke berm langs de Hoekevaart, op de grens met de gemeente Knokke, ten noorden van Damse Vaart-Noord. Ten zuidoosten van deze bunker zijn er nog vier andere betonnen verdedigingswerken.

Historiek

Duitse bunker, opgericht als onderdeel van de 'Hollandstellung', een verdedigingsstelling die de Duitse bezetter vanaf 1916 liet aanleggen uit vrees voor een geallieerde aanval vanuit het neutrale Nederland. Tussen de zee en Strobrugge (Maldegem) werd deze linie aangelegd door de Duitse marine, vanaf Strobrugge tot Vrasene door de Duitse landmacht. In de sector van de marine werden de constructies opgetrokken aan de hand van beton, dat gegoten werd binnen een houten bekisting. In deze sector bestond de 'Hauptkampflinie' uit een opeenvolging van steunpunten, min of meer parallel met de Belgisch-Nederlandse grens. Hierbij werd handig gebruik gemaakt van oude verdedigingswerken, die doorheen de eeuwen langsheen de grens waren aangelegd.

Deze locatie behoorde tot het voormalige Fort Sint-Donaas, een verdedigingswerk dat in 1605, tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), was opgetrokken in de Robbe-Moreelpolder. Na de herovering van het fort in 1783 door de Oostenrijkers werd het fort ontmanteld. Vanaf 1810, onder Napoleon Bonaparte, werd de Damse Vaart gegraven dwars doorheen het voormalige fort. Door kleiwinning na de Tweede Wereldoorlog verdween het gros van de resterende landschappelijke relicten.

De desbetreffende bunker maakte deel uit van het 'Stützpunkt Dora' dat ingericht werd in het voormalige Fort Sint-Donaas. De stelling tussen 'Stützpunkt Heinrich' (Fort Hazegras) en 'Stützpunkt Dora' (Fort Sint-Donaas) bestond uit een dubbele rij prikkeldraadversperring, met daarachter een getande loopgraaf. In en ten westen van deze loopgraaf waren bunkers opgetrokken, waaronder bij Fort Hazegras, ter hoogte van de Sluisstraat en bij Fort Sint-Donaas.

Het betreft een type 'Mannschafts Eisenbeton Unterstand' of 'MEBU', dat ter hoogte van dit steunpunt meermaals werd opgetrokken. Opvallend is het feit dat de toegangsdeuren aan noordoostelijke zijde zitten, de vijandzijde. Vermoedelijk was deze oriëntatie bedoeld is om snel de gevechtsstelling voor de toegangen te bemannen. De toegang aan zuidwestelijke zijde diende als nooduitgang.

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen militaire constructie met ten oosten ervan op een verhoogde berm een betonnen muurtje. Her en der zitten er nog andere betonblokken (functie onbekend). Het beton is gegoten tegen een houten bekisting. Er zitten nog teerrestanten op de betonnen buitenmuren. Aan noordoostelijke zijde zitten twee toegangen, die beschermd worden door de doorlopende zijmuren ten noorden van deze toegangen. De meest noordelijke toegangsmuur kent een geknikt verloop.

Via de toegangstrappen wordt langs beide zijden de gang bereikt met centraal twee deuropeningen, die op hun beurt toegang verschaffen tot één ruimte. Centraal in de zuidwestelijke muur van deze ruimte zit een derde toegang. In het plafond zitten verschillende verluchtingsopeningen. In de muren zitten houten latten, houten stukjes en ijzeren elementen. Opvallend zijn de drie nissen in de zijmuren en centraal in de gang, vermoedelijk voor het plaatsen van verlichting.

  • DECLERCQ L. (Eindred.) 2013: De Sint-Donaaspolder, Brugge.
  • LAMBRECHT E. 2014: Knokke & Westkapelle in de Grote Oorlog, Brugge.
  • SAKKERS H., DEN HOLLANDER J. & MURK R. 2011: De Hollandstellung. Van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.
  • VAN GEETERUYEN A. & DE JONGH G. 1994: Hollandstellung. Van de kust tot Strobrugge, toen en nu, Shrapnel, 6.2, 1-64.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker 'Stützpunkt Dora' [online], https://id.erfgoed.net/teksten/175493 (geraadpleegd op ).