Het Hof van Riemen is een omgracht ensemble met een beukendreef als overblijfsel van de verbindingsweg tussen het hof en de dorpskern. Het was oorspronkelijk een middeleeuws leengoed.

Historiek

Het zogenaamd Hof van Riemen, een middeleeuws leengoed, bestond eertijds mogelijk uit een omwalde versterking met een opperhof en een neerhof met dienstgebouwen. De benaming komt voor het eerst voor in 1468. In de loop van de 15de eeuw werd vermoedelijk een nieuwe stenen residentie in traditionele bak- en zandsteenstijl gebouwd; tussen de keuken en de zogenaamd ‘blauwe kamer’ modo ‘pronkkamer’ bleef een bakstenen muur bewaard met roze mortelspecie en drie gotische mazieren, mogelijk een overblijfsel van de gesloopte constructie.

Het goed was achtereenvolgens eigendom van de families Van Riemen, Van Lyere, Colibrant, Roelofs, de Cuypere, de Moor, Hougaerts, Scorion, Helman en Hanssens. In de periode 1468-1532 degenereerde het goed tot een pachthoeve, de zogenaamde Hoeve Torshaghen. In 1610-1644 werd deze door Jan de Cuypere verbouwd tot een buitengoed met pachthoeve, in 1641-1644 omschreven als "een hoff mette omwateringhe, huijs van plaisantien, pachthoeven, stallen, schure, ovenbuere, hove ende messien"; de eigenaar was jonker "de Cupere". Bij deze vergroting bleef het woonhuis in traditionele stijl bewaard; tegen de voorzijde werd in ongeveer dezelfde stijl een constructie van één bouwlaag gebouwd, bestaande uit twee grote kamers met centrale gang, die toegang gaf tot de oude achterbouw en de nieuwe kelder onder de rechter kamer. Waarschijnlijk dateert ook het poortgebouw uit deze periode, gezien dezelfde materialen en stijlkenmerken.

In de loop van de 18de eeuw werd het goed opnieuw een pachthof. Het globale uitzicht bleef behouden; geleidelijk werden de stenen kruiskozijnen wel vervangen door houten ramen. De kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) geeft de “Cense de Riemen” weer als enkele losstaande gebouwen met moestuintjes ten oosten ervan binnen een rechthoekige omgrachting, die vanaf de latere Orshagenstraat toegankelijk is via een brug. Een dubbele dreef leidt naar de dorpskern. Het kasteel bevindt zich ten noorden van een gebied met weilanden onder bos en wordt verder omgeven door omhaagde akkers. De kaart van Vandermaelen (1846-1854) vermeldt het “Hof van Riemen” als een “Ancien Château” binnen een omgrachting met een opening langs de noordzijde. De omgeving bestaat nog steeds uit landbouwgronden en loofbos.

In 1937 werd het goed aangekocht door I.J. van der Ghinst die restauratiewerken liet uitvoeren: dakkapellen werden toegevoegd en de dichtgemetselde vensters rechts van de deur werden opnieuw geopend. Tien jaar later werden grondigere, historiserende werken uitgevoerd naar ontwerp van architect A. Pompe (Brussel): het grote manke zadeldak van het hoofdgebouw werd, zoals duidelijk blijkt uit oude prentkaarten, ontdubbeld in twee aparte zadeldaken; het 15de-eeuwse dakgebinte van de achterbouw bleef behouden, het 17de-eeuwse dakgebinte van de voorbouw werd vernieuwd; tegelijkertijd werd de voorgevel verhoogd, afgelijnd met een baksteenfries en voorzien van de jaarankers 1537, dit zonder historische referentie.

In 1978-1980 aangekocht door de gemeente, gevolgd door een algemene restauratie naar ontwerp van architect E. Vermeiren (Oostmalle), in het kader van de uiteindelijke bestemming als congrescentrum en restaurant. De restauratie van de brug en het poortgebouw werd uitgevoerd in 1993-1994, de restauratie van het hoofdgebouw volgde in 1994-1996.

Beschrijving

Het Hof van Riemen is een omgracht ensemble met een beukendreef als overblijfsel van de verbindingsweg tussen het hof en de dorpskern, in een nog vrij open omgeving. De toegangspoort bevindt zich in het noorden langs de Orshagenstraat, het hoofdgebouw staat ten zuidwesten ervan. De voormalige stal en schuur, heden nieuwbouw, staan ten westen; het eveneens later gebouwde wagenhuis bevindt zich ten zuiden. Ten oosten van de bebouwing bevindt zich een gazon met verspreide bomen, mogelijk een relict van een voormalige boomgaard. De omgrachting wordt aan de buitenzijde grotendeels afgezoomd door eiken. Ook aan de binnenzijde komt een bomenrij voor.

De toegang bestaat uit een zwaar verankerde bakstenen boogbrug met twee rondbogen en natuurstenen dekplaten. Het wegdek is gekasseid. Het bepleisterd en beschilderd poortgebouw verwijst naar de vroegere domaniale rechten. Het poortgebouw onder lessenaarsdak (parallel aan de straat, Vlaamse pannen) heeft een centraal hoger oplopend gedeelte met de voormalige duiventil, flankerende brede steunberen met een rechthoekige houten luikje in zandstenen omlijsting en een gedrukte rondboogpoort in een zandstenen omlijsting met sluitsteen, imposten, druiplijst en een bekronend rondboognisje.

Het onderkelderd hoofdgebouw bestaat uit twee tegen elkaar aanleunende parallelle vleugels, anno 1997 onder aparte zadeldaken (nokrichting loodrecht op de straat, mechanische pannen). De westvleugel wordt beschouwd als het oudste gedeelte en dateert uit de 15de eeuw (voor 1468). Deze vleugel vertoont laatgotische reminiscenties (zie interieur). De oostvleugel dateert uit de periode 1610-1644. Het herbepleisterd geheel telt één (oost) + twee (west) bouwlagen tussen zijtuitgevels op schouderstukken; aan de erfzijde telt de lijstgevel vijf traveeën. De dubbelhuisopstand heeft beluikte rechthoekige vensters op vernieuwde arduinen lekdrempels, eertijds zandstenen omlijsting met kwarthol beloop verwijzend naar vroegere kruiskozijnen. De gevel bevat een rondboogdeurtje in een zandstenen omlijsting met imposten, sluitsteen en druiplijst en een rechthoekig bovenlicht. De overige gevels vertonen een gelijkaardig sober uitzicht met rechthoekige muuropeningen en krulankers zoals in de erfgevel.

Het interieur op het gelijkvloers van de oostvleugel omvat rechthoekige deuren in zandstenen omlijsting met lateiconsooltjes; bewaarde balken op sloffen met zaagtandmotief, rode en zwarte tegelvloeren en gotische schouwen. In de kelder zijn nog een bepleisterd tongewelf en rode tegelvloer aanwezig. Op de bovenverdieping is een 17de-eeuwse muurschildering met voorstelling van een kerk en een haardplaat gedateerd 1739 te vinden. Tussen de oost- en westvleugel bevindt zich een korfboogdeurtje in een zandstenen omlijsting. De westvleugel omvat eveneens bewaarde schouwen, deuren met ijzerbeslag, balkenrooster en de zogenaamd ‘pronkkamer’, voorzien van een barok stucplafond met twee schilderijen waarop allegorische voorstellingen prijken respectievelijk van Saturnus en Heracles, stilistisch gezien te situeren in de tweede helft van de 17de eeuw - begin 18de eeuw. Voor het gehele interieur werd zoveel mogelijk geopteerd voor de oorspronkelijke kleurstelling.

Op de plaats van de voormalige stal bevindt zich een nieuwe constructie met het volume van de voormalige stal (nokrichting loodrecht op de straat), aansluitend op het hoofdgebouw via een glazen verbindingsconstructie. Het vervallen wagenhuis met een steekbogige arcade telt drie traveeën onder een zadeldak (nokrichting parallel aan de straat, Vlaamse pannen). Anno 1997 is het gebouw gesloopt met het oog op wederopbouw.

Ten zuiden van de omgrachting bevinden zich graslanden met groepen opgaande bomen. Ten noorden van het hof, aan de overzijde van de Orshoevenstraat bevinden zich eveneens graslanden. Een deel van de oorspronkelijke kasteelgronden is verkaveld en bebouwd.