Hof te Krechtenbroek

Tekst van Hof te Kreftenbroek (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/40599)

De plaats Krechtenbroek wordt volgens gegevens uit de literatuur een eerste maal vermeld in 1304, als 'Crechtenbroec'. Het zou een zeer vroege verbastering zijn van de oorspronkelijke naam 'Creftenbroek', die zou verwijzen naar de rivierkreeftjes die nog tot in de jaren 1960 in de vijver bij de hoeve te vinden waren. De naamsverwarring blijft in de loop der eeuwen bestaan op oude kaarten en in bronnen over de site.

Historiek

Volgens De Becker stonden de zonen van Jan Lissen in de vroege 15de eeuw alle rechten die ze bezaten op een huis met toebehoren en landerijen gelegen te 'Creftenbroeck' af aan de abdij van Ter Kameren. Hoewel de bijbehorende gronden bekend stonden als 'heyachtig ende berghachtig' werd de hoeve verpacht tot in de eerste helft van de twintigste eeuw.

Maziers vond de hoeve terug op een kaart van Willem Couvreur uit 1717, uit het kaartboek met de bezittingen van de Ter Kamerenabdij. De volledige site 'Creftenbroek' is er grosso modo vijfhoekig weergegeven en wordt omringd door het Zoniënwoud. Het gebouwenbestand, gesitueerd aan de noordwestkant van de site, is toegankelijk via een toegangsdreef die van noord naar zuid loopt en die uitgeeft op een rechthoekig erf, waaraan drie gebouwen liggen. In de noordoosthoek staat een klein gebouwtje met bijna vierkant grondplan. In de zuidwesthoek een klein volume op rechthoekig grondplan en in het verlengde ervan, in de zuidoosthoek, een groter volume eveneens met rechthoekig grondplan. Beide zijn parallel met de zuidzijde van het erf getekend en haaks op de dreef. Ten noorden van de site, op geruime afstand, ligt de 'Creftenbroek vyver', die via een beekje in verbinding staat met een moerassig gebied ten noorden van het goed.

Op de Ferrariskaart zijn op dezelfde site drie losstaande gebouwen met rechthoekig grondplan getekend rond een erf met een toegangsdreef. Het gebouwtje in de noordoosthoek van het erf is naar het oosten toe verlengd en de inplanting van het grootste, oostelijk gelegen volume haaks op de dreef is gewijzigd, het staat nu diagonaal op het erf getekend. Volgens gegevens uit de literatuur is het bouwjaar 1733 aangeduid op de zijpuntgevel van de boerenwoning.

Volgens Maziers werd de hoeve, als abbatiaal goed, op één juni 1798 verkocht aan een Franse drukker, Jean Louis de Boubers, die zich in Brussel gevestigd had. Stukken met betrekking op verpachting van de hoeve in de eerste helft van de negentiende eeuw wijzen er volgens Maziers verder op dat bepaalde delen van het goed door brand werden geteisterd. Op de Popp-kaart is te zien dat het kleine volume op rechthoekig grondplan in de zuidwesthoek van het erf, haaks op de dreef, L-vormig werd uitgebouwd, door toevoeging van een tweede vleugel parallel met de dreef.

Door verkoop en vererving komt de hoeve eind 19de eeuw in handen van de familie Goethals-Morin. De eerste kadastrale mutatie van het goed dateert uit 1885. Eigenaar is dan Jules Goethals-Morin, 'bediende aan het ministerie te Brussel'. De configuratie wijzigt ingrijpend, hoewel het kadaster alleen melding maakt van een vergroting. Het L-vormige volume blijft behouden en wordt aan beide zijden verlengd. Beide andere volumes verdwijnen echter en er komt een nieuw L-vormig volume diametraal tegenovergesteld aan het eerste L-vormige volume. Het kadaster vermeldt ook nog het bouwen van een bakhuis op een aangrenzend perceel, ten zuiden van de hoevegebouwen.

Bij de volgende kadastrale mutatie in 1914 is de hoeve eigendom van de naamloze vennootschap 'Boomkwekerijen van Sint-Genesius-Rode'. Er wordt in dat jaar een beperkte uitbreiding van het oudste L-vormige volume genoteerd. Volgens De Becker vormde deze maatschappij de landbouwgronden om tot boomkwekerij. De maatschappij zou niet succesvol geweest zijn, waardoor al snel een volgende verkoop volgde in 1918 en een volgende verkoop in 1929, waarbij in de verkoopakte wordt vermeld dat in de gebouwen een melkerij gevestigd is.

In 1941 zijn de gebouwen volgens het kadaster eigendom van de weduwe Michot-Metzler, die het geheel verkoopt aan de pianist Marcel J.A. Maas-Mertens. Het grondplan van het jongste L-vormige volume, deels schuur deels huis, wordt gereduceerd tot een rechthoek en de opsplitsing schuur/huis wordt ongedaan gemaakt, het geheel wordt nu als huis aangeduid. Volgens gegevens uit de literatuur werd een kleine gecementeerde schuur in 1941 ingericht als concertruimte voor Marcel Maas, die er concerten gaf. In 1942 noteert het kadaster een beperkte vergroting van de schuur en het woonhuis.

De bij de hoeve horende gronden werden na de Tweede Wereldoorlog verkaveld. Na de dood van Maas in 1950 werd de hoeve nogmaals verkocht en gerestaureerd. In 1981 werd de hoeve beschermd als monument.

Beschrijving

De hoeve is een eindje van de straat gelegen. De gebouwen zijn gegroepeerd rond een deels gekasseid erf, dat toegankelijk is via een onverharde toegangsdreef met poort tussen vernieuwde pijlers in baksteen. Het erf op zich wordt afgesloten door een smeedijzeren poort tussen bakstenen pijlers met hardstenen afdekplaat met bolbekroning.

Boerenwoning van vijf ongelijke traveeën en één bouwlaag met verhoogde begane grond, afgedekt met een zadeldak (pannen) met klimmende dakkapellen. Steekboogvormige deuromlijsting van zandsteen met sporen van voormalige kruis- en kloosterkozijnen van zandsteen en ontlastingsbogen.

L-vormige stalvleugel in het verlengde, afgedekt met een zadeldak (pannen) in baksteenmetselwerk en steekboogvormige deuren van zandsteen.

Langsschuur voorzien van een gebint op bakstenen pijlers.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, mutatieschetsen Sint-Genesius-Rode, eerste afdeling, 1885/3, 1914/4, 1927/11, 1941/7, 1942/5, 1984/6, 1985/4.
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, primitief kadasterplan.
  • DE BECKER U. & VANHEMELRIJCK F. 1982: Geschiedenis van Sint-Genesius-Rode naar Constant Theys, Gent, 301-302.
  • MAZIERS M. 1979: À propos des fermes de Rhode-Saint-Genèse: ferme de Krechtenbroek, Ucclensia 74, 10-12.
  • MAZIERS M. 1999: L'abbaye de La Cambre à Rhode (suite), Ucclensia 176, 27-32.

Auteurs:  De Houwer, Veerle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hof te Kreftenbroek [online], https://id.erfgoed.net/teksten/168295 (geraadpleegd op ).