Zammels Broek en Trichelbroek (Landschapsatlas 2001)

Tekst van Zammelsbroek en Trichelbroek (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/135043)

Het landschap ‘Zammels Broek en Trichelbroek’ is gelegen op grondgebied van de gemeenten Geel en Laakdal in de vallei van de Grote Nete en omgeven door de gehuchten Zammel, Oosterlo, Varendonk en Veerle. Het wordt begrensd door de Sint-Gebernusstraat en de Kalvariebergstraat in het noorden, de Eindhoutseweg in het noordoosten, alsook samen met de Oude Veerlebaan in het oosten, de Hulstsestraat in het zuiden en de Grotesteenweg in het westen. Dit gebied betreft een mooi gesloten valleilandschap, bepaald door de sterk meanderende loop van de Grote Nete in het noorden en de Laak in het zuiden.

Op de kabinetskaart van de Ferraris (1771-1778) betrof het noordelijke gedeelte of het Zammels Broek moerassige weiden; het zuidelijke gedeelte of Trichelbroek werd gekenmerkt door een afwisseling van akkers en weilanden, omgeven door hagen. Bijna 100 jaar later bij Vandermaelen (1854) wordt nagenoeg het hele Zammels Broek voorgesteld als vochtige weilanden, hier en daar onderbroken door heide. Het Trichelbroek betreft op dat moment nog steeds een afwisseling van akker- en weiland, rijk aan houtkanten en hagen. Het huidige wegenpatroon ter hoogte van de Sint- Bavokapel is nog herkenbaar in vergelijking met wat we op deze historische kaart terugvinden. In het begin van de 20ste eeuw (1909) was de structuur van de langgerekte percelen in het Zammelsbroek sterk vergelijkbaar met wat we hier nu nog aantreffen. Wat het gebied een extra waarde geeft is niet enkel de stabiliteit in structuur, maar ook de stabiliteit in landgebruik. De alluviale gronden langsheen de Grote Nete worden immers van oudsher gebruikt als graasland voor het vee en als hooiland in de zomer.

Dit gebied omvat dan ook nog talrijke relicten van het oorspronkelijk alluviaal landschap, zoals het er eeuwen lang uitzag. De aanwezigheid van een aantal oudere hoeves, waardevol klein bouwkundig erfgoed onder de vorm van een historisch waardevolle kapel en een calvarie, en talrijke kleine landschapselementen vervolledigen het landelijk karakter van dit gebied. De Sint-Bavokapel gaat terug tot de 12de-13de eeuw en wordt vaak aangehaald als de oudste woonkern van Eindhout. En naast deze historisch bouwkundige waarde, heeft dit landschap ook een archeologische waarde. In het noordelijke deel werden immers sporen van bewoning tijdens de late IJzertijd aangetroffen.

Dankzij de stabiliteit in structuur en gebruik, vertegenwoordigt dit gebied bovendien ook een belangrijke natuurwetenschappelijke waarde. Deze uit zich ondermeer in de aanwezigheid van hooilanden in hun verschillende successiestadia, alsook in de diversiteit in het landschap als geheel. De reliëfrijke structuur door het voorkomen van Boreaal duin en lager gelegen alluviale vlakten en de afwisseling in vochtigheidsgraad van de bodem heeft een positief effect op de vegetatie. Met een afwisseling van hooiland, rietland, vennen, bos, struwelen en agrarisch gebied met heggen, bomenrijen en grachten verkrijgen we een complex, rijk aan flora en fauna. Een dijkverhoging langsheen de Grote Nete doorbrak de eeuwenoude interactie van de rivier met haar omgeving en belemmert nu het zicht. Desalniettemin is het landschap, gevormd door het Zammels Broek en Trichelbroek esthetisch waardevol. De afwisseling in structuur, de dominerende rol van de sterk meanderende waterlopen en de kleinschalige landbouwzones met tal van landschapselementen spelen hierin een belangrijke rol.


Bron: Ankerplaats 'Zammels Broek en Trichelbroek'. Landschapsatlas, A10055, Agentschap Onroerend Erfgoed, Brussel.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zammelsbroek en Trichelbroek [online], https://id.erfgoed.net/teksten/162362 (geraadpleegd op ).