Oud Begijnhof

Tekst van Sociale woonwijk Oud Begijnhof (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/127179)

Uitgebouwd op het domein van het voormalige "Boudenaershof", geschonken aan de begijnen door Wouter van Gier en zijn echtgenote Gertrudis, met goedkeuring van Margaretha van Constantinopel (akte van 1264: goedkeuring door de Aalsterse Schepenen in 1266). Ligging ten zuidoosten van de oudste stadskern, tussen de Pontstraat en een bocht van de sinds 1962 gedempte oude Dender (Burchtstraat) en aldus intra muros gelegen vanaf de 14de eeuw.

Opbouw van eerste kerk en de kapel gewijd aan Sint-Catharina-van-de-Zavel ingewijd door de bisschop van Kamerijk in 1266. Grote moeilijkheden na de godsdiensttroebelen van de 16de eeuw en geleidelijke wederopbouw, met de steun van de stadsmagistraat, van een groot aantal huizen, poortgebouw en de kerk die door de geuzen werden verwoest. Bloeiperiode van de 17de tot de 18de eeuw. Drie belangrijke inrichtingen: "lnfirmaria", in 1327 afgestaan door Margaretha van den Caudendaele en heropgericht in 1547, het "Convent van de Calvarieberg" of "Groot Huis", gesticht in 1617 voor de huisvesting van vijf behoeftige begijnen en tenslotte het "Novicenhuis" zogenaamd "Convent van Sint-Jozef", gesticht in 1624.

Afbraak van de oude, oostelijk georiënteerde kerk en opbouw van een nieuwe ter plaatse van het inmiddels opgeheven Wilhelmietenklooster in 1786. Kort nadien opheffing van het Begijnhof, goederen overgemaakt aan Commissie der Burgerlijke Hospitalen, pas gebouwde kerk gebruikt als "Temple de la Loi" vanaf 1794 en het Hof als "Champ national". In 1801 werd de kerk opnieuw geopend voor de eredienst. Situatieplan van het voormalige begijnhof door Ch. Van Gijseghem, van 1867.

Verkoop van het begijnhof in 1870 met behoud van de inmiddels volledig hergroepeerde instelling aan baron H. della Faille die de begijnhofmuur (Pontstraat) en een paar huisjes liet heropbouwen in neogotische stijl door R. Hermans naar ontwerp van M. De Noyette (1874).

Bouw van de Sint-Antoniuskapel op het graf van de mystieke begijn Joanna Dedemaecker in opdracht van pastoor Monfils en de hofmeesteres V. Van der Maeren (1872-1873).

Afbraak van de resterende traditionele huisjes in 1952; oprichting van sociale woningen in 1956 naar ontwerp van architecten Blanckaert, De Saedeleer, Moens, De Hase.

Neogotisch poortgebouw vervangen door flatgebouw in 1958-1959 naar ontwerp van architect Blanckaert.

Van het vroegere begijnhof resten nog de laat-18de-eeuwse kerk, een gedeelte van de begijnhofmuur aan kerkzijde, de Sint-Antoniuskapel, het huis nummer 1 in neotraditionele stijl van circa 1878 en de vroegere 17de-eeuwse pastorij (Pontstraat nummer 50).

De huizen nummer 41, 42 werden bij de midden-20ste-eeuwse vernieuwing heropgebouwd in approximatieve neotraditionele stijl.

Grosso modo behouden aanleg van eind 18de eeuw met bijna rechthoekig plein voor de kerk, zogenaamd "Bleek", voorkomend op laat-18de-eeuwse plattegronden na herschikking in functie van de nieuwe, meer zuidwaarts ingeplante kerk, verbonden met Pontstraat via nieuwe Sterrestraat.

Het begijnhof hoorde duidelijk tot het zogenaamd pleintype, met eenvoudige traditionele aaneengesloten huizen van bak- en zandsteen geschikt rondom dit trapezoïdale plein met doorlopende weg aansluitend bij een eveneens bebouwd straatje dat uitliep in de Pontstraat.


Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n1 (A-G), Brussel - Gent.
Auteurs:  d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sociale woonwijk Oud Begijnhof [online], https://id.erfgoed.net/teksten/156131 (geraadpleegd op ).