Nationale Bank van België

Tekst van Nationale Bank van België (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/5423)

De Nationale Bank van België Antwerpen is gelegen op het driehoekige bouwblok tussen de Frankrijklei, de Bourlastraat en de Mechelsesteenweg. De hoofdingang bevindt zich in de hoek van het gebouw die uitgeeft op de Leopoldplaats. Het bankgebouw werd ontworpen door Hendrik Beyaert in een exuberante eclectische bouwstijl en werd in gebruik genomen in 1879.

De Nationale Bank van België heeft een vestiging in Antwerpen sinds 1850, oorspronkelijk in het gebouw van de Bank van Antwerpen in de Lange Nieuwstraat. Na de afbraak van de Spaanse vesten kocht de Nationale Bank een groot driehoekig bouwblok langs de Avenue des Arts, de huidige Frankrijklei voor de bouw van een nieuwe Bijbank in Antwerpen. Hendrik Beyaert werd gekozen voor de opmaak van de plannen. Deze Brusselse architect had eerder het ontwerp gerealiseerd voor het Hotel van de Nationale Bank in Brussel, in samenwerking met architect Wijnand Janssens. Mede door deze opdrachten kan Hendrik Beyaert uitgroeien tot een van de belangrijkste architecten van België.

Het monumentale complex van de Nationale Bank van België, Bijbank Antwerpen, vormt door zijn ligging aan de Frankrijklei een stedenbouwkundig oriëntatiepunt tussen de oude binnenstad en de nieuwe wijken die na het slechten van de Spaanse vestingen werden aangelegd. Door het eigenlijke bankgedeelte met zijn ingang aan de zijde van de Leopoldplaats te situeren en de directiewoningen gericht op de Frankrijklei te bouwen, sloot hij aan bij de sociale gerichtheid die deze wijk uiteindelijk zal kenmerken: de ingang op de Leopoldplaats is georiënteerd naar het traditionele handelscentrum van de stad, terwijl de Frankrijklei duidelijk aangewezen is op de ontwikkeling van de woonfunctie voor de nieuwe handelsburgerij, die langs de oude, pas verdwenen vestingen haar nieuwe woonpaleizen bouwde.

Het imposante bankgebouw met monumentale hoekpaviljoenen, afwisselend dakenspel met leien zadel- en schilddaken, koepels en torentjes en horizontaliserende gevelopbouw met brede doorlopende dorpels, schijnvoegen, balustrades, kroonlijsten en driehoekige frontons heeft aan de drie zijden indrukwekkende lijstgevels van witte natuursteen (Euville). Het pand is opgebouwd rond een binnenkoer, waar de gevels zijn ontworpen in een pittoreske neomiddeleeuwse stijl, met neo-Vlaamse renaissance- en cottage-elementen.

Monumentale hoofdgevel aan de Frankrijklei gedomineerd door de torenachtige hoekpaviljoenen (trappenhuizen), waartussen een afzonderlijk complex met beide directeurswoningen. Twee markante centrale risalieten, boven de kroonlijst verhoogd met een gebogen fronton, doorbroken door een dakvenster met klassieke bekroning; centraal gedeelte verhoogd met een driehoekig fronton met rondboogvenster met flankerende voluten, leeuwen en liggende beelden. Twee flankerende poorttraveeën met brede vleugeldeuren, waarboven driehoekige frontons en gevelstenen.

De gevels aan de Mechelsesteenweg en de Bourlastraat vertonen eenzelfde ordonnantie met twee bouwlagen op hoge sokkels, geopend door kruiskozijnen met bekronende entablementen en serie dakvensters onder driehoekige frontons, gevat tussen de hogere torenvormige hoekcomplexen met hoofdingang aan de Leopoldplaats; laatstgenoemde opgebouwd als een afgeschuinde hoektravee met brede vleugeldeur en boogvormig bovenlicht, onder een gebogen fronton met twee liggende beelden; bekronend driehoekig fronton; op de begane grond: muurdammen opgehoogd met plastische scheepsboegen.

Over de gehele gevel zijn plastische renaissancistisch geïnspireerde decoraties aangebracht door een bekende beeldhouwers met wie Beyaert een lang samenwerkingsverband uitbouwde. Er is een bas-reliëf door Georges Houtstont), aan de hoofdingang de beelden "De Dag" en "De Nacht" uitgevoerd door Jules Pecher en aan de Frankrijklei "De Handel" door Jacques De Braeckeleer.

  • [KENNES J., VANDER PERREN J., VICTOIR J.], Eclectische bouwkunst van Hendrik Beyaert. Tentoonstelling ingericht door de Nationale Bank van België ter gelegenheid van de uitgifte van het nieuw 100-frankbiljet "type Beyaert", Brussel, 1978.
  • De Nieuwe Bank te Antwerpen (Nationale Illustratie, 24 oktober 1880, p. 2).
  • Travaux d'architecture exécutés en Belgique par Henri Beyaert, architecte, gravés par Joseph et Franz Neirynck, II, Brussel, s.d., Platen 1-35.

Auteurs:  Plomteux, Greet; Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Nationale Bank van België [online], https://id.erfgoed.net/teksten/145813 (geraadpleegd op ).