Hof te Elegem (herinventarisatie 2012)

Tekst van Hof te Elegem (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/38946)

Historische 18de-eeuwse gesloten hoeve gelegen in het gehucht Elegem, in de nog landelijke omgeving van de vallei van de Elegembeek.

Het hof is volgens Lindemans gegroeid uit een Frankische nederzetting. De abdij van Groot-Bijgaarden zal er een pachthoeve oprichten. Volgens de literatuur werd de pachthoeve pas opgericht in de 18de eeuw, aan de hand van het wapenschild boven de deur van het boerenhuis dat verwijst naar abdis Maria Anna Philippina d’Ennetieres de la Plaigne (1735-1761). Het wapenschild heeft drie sterren en vermeldt de leuze "Stella Duce" (met behulp van de ster), dit wapenschild is ook terug te vinden in de abdij te Groot-Bijgaarden. Lindemans beschrijft echter de verschillende pachters die de hoeve pachten vanaf 1402. Na de Franse Revolutie werd het hof verkocht aan Jean Baptiste Weemaels.

De hoeve is waarschijnlijk fasegewijs tot stand gekomen. In het interieur van het melkhuis (ten zuiden tegen de stallen) is boven de waarschijnlijk voormalige buitendeur van de stal de datering "1738" aangebracht. Boven de rechtse staldeur is de datering "1742" aangebracht. Op de Ferrariskaart (circa 1770-1778) is er al bebouwing aanwezig op deze locatie, maar de huidige ordonnantie is nog niet herkenbaar. De huidige inplanting komt wel voor op het primitief kadaster in 1830. Hierna werden er op het kadaster geen grote wijzigingen meer opgetekend aan de gebouwen.

De hoeve heeft een gesloten karakter met het boerenhuis ten noorden (nok loodrecht op de straat), evenwijdig hiermee ten zuiden de langsschuur en stallingen ten westen. Het rechthoekige gekasseide erf is aan de straatzijde afgesloten met stallingen en een ijzeren poort tussen bakstenen pijlers.

Verankerde en witgekalkte bakstenen gebouwen met gepikte plint onder pannen zadeldaken. Zuidelijke georiënteerd woonhuis van anderhalve bouwlaag met aangepaste rechthoekige muuropeningen met hardstenen lekdrempels. Boven de muuropeningen zijn nog dubbele ontlastingboogjes zichtbaar van de voormalige kruiskozijnen. Centraal een gedrukte rondboogdeuromlijsting met hierboven het wapenschild in reliëf. In de zijgevel zijn sporen van muurvlechtingen zichtbaar. Tegen de achter- of noordgevel zijn recentere aanbouwen geplaatst.

De stallen ten westen (gedateerd in 1738 en 1742) hebben aangepaste rechthoekige muuropeningen en twee steekboogvormige deuropeningen met een zandstenen omlijsting en hierboven twee laadvensters. Voorts zijn er resten van muurvlechtingen in de zuidelijke zijgevel zichtbaar. Aanbouwen en vergrotingen tegen de westgevel.

Tweebeukige langsschuur met een rechthoekige poort onder een houten latei ingeschreven in een verdiept rondboogveld. De schuur heeft een uilengat in de puntgevel en een bewaard gebinte. Links en rechts lagere aanbouw tegen de schuur. Stalletje aan de straatzijde met trap naar het laadvenster van de graanzolder, voorts rechthoekige muuropeningen. Nieuwe loodsen ten westen achter de stallen.

  • COSYN A. 1910: Grand-Bigard. Notice Descriptive, Publication du Touring-Club de Belgique, Brussel, 41-44.
  • LINDEMANS P. 1942: De Pachthoven van de Abdij Groot-Bijgaarden, Eigen Schoon en de Brabander, 25, 97-110.
  • VAN DEN NEST (eindredactie) 1992: Het Hof te Elegem, Monumentenmap uitgegeven door het gemeentebestuur van Dilbeek naar aanleiding van Open Monumentendag op zondag 13 september 1992, Dilbeek.

Auteurs:  Verwinnen, Katrien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hof te Elegem [online], https://id.erfgoed.net/teksten/143635 (geraadpleegd op ).