Liberaal Volkshuis "Help U Zelve" herinventarisatie

Tekst van Liberaal Volkshuis Help U Zelve (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6374)

Voormalig Liberaal Volkshuis "Help U Zelve", naar ontwerp van Jan Van Asperen en Emiel Van Averbeke (1901). Het gebouw heeft een kleurrijke, monumentale gevel in art nouveau, en geldt als één van de fraaiste voorbeelden van deze stijl in Antwerpen. Sinds de jaren 1990 is de Steinerschool in het gebouw gevestigd.

Historiek

In 1894 kocht de liberale bond “Help U zelve” een perceel in de Volkstraat waar een opmerkelijk pand moest komen. Men vroeg architect Jan Van Asperen een volkshuis te ontwerpen. De eerste bouwaanvraag werd ingediend in 1899, maar de bouwvergunning werd pas afgeleverd in 1901. Van Asperen ontwierp een monumentale art-nouveaugevel. Aangezien enkel zijn naam op de bouwaanvraag staat, blijft de rol van Emiel Van Averbeke twijfelachtig. Zijn naam zou vermeld worden in verband met het mozaïek op de voorgevel. De aannemer was Max Hargot. Officiële opening op 4 augustus 1901. Het gebouw deed in het begin dienst als koffiehuis met vergaderzaal, feestzaal, toneelzaal en magazijn voor de bakkerij. Het pand werd in 1904 geteisterd door een brand. Wijziging van het interieur in 1952 voor een nieuwe functie als fabriek en later magazijn van de elektriciteitsmaatschappij. Restauratie en renovatie tussen 1989-1994 voor intrede van de Steinerschool, wat ook de huidige functie is.

Beschrijving

Monumentaal art-nouveaupand van vier traveeën en een rechtertravee als "toren". Drie à vier bouwlagen met een terras op het dak. Decoratieve gevel met verschillende steensoorten, smeedwerk aan vensters en balkons, mozaïeken, boogvormige en rechthoekige vensters. Gelijkvloerse verdieping met centrale deur, oorspronkelijk café. Groot hoefijzervormig venster op eerste verdieping, oorspronkelijk de feestzaal. Rechthoekige vensters op tweede verdieping. Gevelbekroning met beeldhouwwerken van Alfons Strijmans: de pelikaan (symbool van solidariteit en zelfopoffering) en gehurkte mannenfiguren (kracht van de arbeid). Mozaïekversiering naar ontwerp van Henri Verbuecken (of Van Averbeke?). Het onderwerp is "de Arbeid" of meer specifiek het ontginnen en vervoeren van materialen, dat mogelijk is door de vereniging van meerdere mankrachten. Op de verschillende verdiepingen van de rechtertravee of "de toren" zien we nog vier kleinere mozaïekpanelen. Deze stellen de vier beroepen voor: (van onder naar boven) een zaaiende boer, een schrijnwerker, een steenhouwer en een ijzerbewerker.

Interieur volledig vernieuwd; enkel bewaard: X-balken van geklonken plaatijzer als dragende elementen.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1899 # 1843.
  • S.n. 1904: Liberaal Volkshuis 'Help U Zelve' te Antwerpen, in: L'Emulation, pl. 4-5.
  • STALLAERT R. & SCHOKKAERT L. 1987: Onder dak. Een eeuw volks- en gildehuizen, Gent, 67-71.
  • VANACKER D. 2009: Het Liberaal Volkshuis, in: Van mensen en dingen. Tijdschrift voor Volkscultuur in Vlaanderen, volume 7/3-4, 25-33.
  • WYLLEMAN L. 2002: Antwerpen, Voormalig Volkshuis 'Help u zelve'. Symbolen van het liberaal gedachtegoed, in: TACK L. (ed.), De beeldentaal van symbolen, volume 7, Brussel, 120-121.

Auteurs:  Vanschoonbeek, Francesca
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Liberaal Volkshuis Help U Zelve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/140215 (geraadpleegd op ).