"Kasteel Broechemhof", modo "Root hoffken", "'t huys van Oosten of Oisten". Rechthoekig kasteel van circa 1650, verbouwd circa 1790 en circa 1927-30. Domein in de noordoostelijke hoek van de gemeente, heden gevat in driehoek gevormd door autosnelweg Antwerpen-Luik (noord), Oelegemsesteenweg (west) en Broechemhof (ten zuidoosten). Oorspronkelijk waterkasteel waarvan de omringende vijver circa 1790 aan noord- en oostzijde werd gedempt. Vijver verbonden met nagenoeg rechthoekige omgrachting. Beboomd landschapspark met grasperk aan westzijde.

Historiek

In de 16de eeuw in het bezit van familie van Oost, vandaar de benaming "'t huys van Oosten". In 1634 aangekocht door Renier van der Rijt van Adriaan Van der Donck. In 1637 in het bezit van Willem van der Rijt. Philips le Roy, sinds 1644 heer van Oelegem-Broechem, kocht in 1649 het "omwatert huys" dat sindsdien "hof van Broechem" werd genoemd en bewoond werd door de heren van de heerlijkheid. Omvatte toen ook een brouwerij, boomgaarden, weiden, gronden en heide. Hij liet de bestaande gebouwen afbreken en op een gedeelte van de oude funderingen een nieuw kasteel bouwen in traditionele stijl zoals afgebeeld in het werk van zijn zoon Jacques le Roy "Castella et praetoria nobilium Brabantiae", Antwerpen 1694. Toen een rechthoekig waterkasteel met voorhof aan oostzijde. Houten ophaalbrug geeft toegang tot het kasteel met binnenplaats. Aan noord-, west- en zuidzijde woonvleugels met getrapte zijgevels. In zuidwestelijke hoek hoge toren en op zuidoostelijke hoek een ronde toren. Ten slotte oostzijde afgesloten met gekanteelde muur en toegangspoort. Geërfd door de kinderen van Philips le Roy, doch deze zien van de erfenis af en verkopen de heerlijkheid en het kasteel aan Louis van Colen. Later in handen van familie de Neuf, de Fraula. Jean Charles Antoine de Fraula liet circa 1790 het kasteel verbouwen in Lodewijk XVI-stijl. De kruiskozijnen en trapgevels verdwenen, het dak werd verlaagd. Toren in zuidwestelijke hoek, poortgebouw en ophaalbrug werden gesloopt en het geheel bepleisterd. Binnenplaats voorzien van vleugels van één bouwlaag aanleunend bij de ronde toren, en van een ingangspartij met drie rondbogen. Ook werd de omwatering aan noord- en oostzijde gedempt en het interieur vernieuwd.

Het domein bleef tot 1868 in het bezit van de familie de Fraula. Geërfd door de familie de Royer de Dour en na de dood van Adrienne de Royer de Dour bleef het tot 1877 in onverdeeldheid. Toen aangekocht door Emile Moretus de Bouchout die het in 1923 verkocht aan Lodewijk Gilles de Pelichy. Deze liet circa 1927-30 het kasteel ontpleisteren, de zuidoostertoren en aanpalende vleugel verbouwen tot kapel en de gebouwen op de voormalige binnenplaats voorzien van een licht hellend schilddak. Onbewoond sedert 1948 en in 1951 aangekocht door de "Société métallurgique Hainaut-Sambre" samen met 114 hectare, met de bedoeling hier een industrieterrein aan te leggen. Dit ging echter niet door en het kasteel werd verkocht. Domein in 1958 aan noordzijde doorsneden door autosnelweg Antwerpen-Luik. Hierdoor werd ook de hofgracht in 1978-79 aan oostzijde verlegd, zodat de aanhorigheid buiten de hofgracht kwam te liggen. De oorspronkelijke toegang aan oostzijde verdween en werd verlegd naar de zuidwestelijke hoek van het domein; vandaar leidt een deels gekasseide aardeweg naar oostzijde van het kasteel.

Beschrijving

Rechthoekig gebouw met L-vormige hoofdvleugel; noord- en westgevels van respectievelijk zeven en negen traveeën, zuid- en oostgevels van zes traveeën, korte zijgevels van drie traveeën, souterrain en twee bouwlagen onder sehilddaken (leien). Westvleugel oorspronkelijk met twee schilddaken, heden met elkaar verbonden. Ronde dakvensters in houten omlijsting.

Verankerde baksteenbouw op gecementeerde onderbouw van zand- en baksteen. Noordvleugel met speklagen ter hoogte van de vroegere dorpels hardstenen puilijst bij zuid- en oostgevels; omlopende geprofileerde bakstenen kroonlijst, oorspronkelijk bepleisterd. Noordoostelijke en noordwestelijke hoeken met hoekblokken van zandsteen. Noordgevel met vierkant traptorentje van vier bouwlagen onder plat dak; 19de-eeuwse rondboogvenstertjes. Rechthoekige vensters, van circa 1790, met arduinen dorpels en oudere of hergebruikte negblokken van zandsteen, vernieuwd houtwerk. Ontlastingsbogen van baksteen. In noordgevel spoor van oorspronkelijk steekboogvenster met waterlijst van zandsteen.

Oostgevel met centrale rondboogdeur in rechthoekig verdiept gevelvlak; omlijsting van circa 1790, vlakke stijlen van bepleisterde en oorspronkelijk bruin geschilderde zandsteen, met eenvoudig kapiteel, geriemde boog van hardsteen met gekrulde sluitsteen. Zuidvleugel met ronde zuidoostelijke hoektoren onder koepeldak met uivormige bekroning (leien). Speklagen en steigergaten, geprofileerde kroonlijst van zandsteen. Op eerste bouwlaag, getraliede, verkleinde steekboogvensters in omlijsting van zandsteen met kwarthol geprofileerd beloop. Op tweede bouwlaag steekboognissen met lekdrempels, en zandstenen wapenschild van de familie van Colen.

Verbinding tussen toren en westvleugel gevormd door vleugel van circa 1650, aan noordzijde vergroot circa 1790; één bouwlaag onder licht hellend schilddak (zink). Oostgevel met geprofileerde puilijst. Hoektravee vermoedelijk circa 1927-30 verhoogd met vierkante torenvormige bekroning van één bouwlaag onder afgeknot vierzijdig dak (bitumen); bepleisterde kroonlijst en ronde nissen in omlijsting van hardsteen. In zuidgevel: een smal rechthoekig venster en twee gekoppelde lancetboogvensters met middenzuiltje, van voormalige kapel, in omlijsting van zandsteen. In oostgevel centrale verdiepte rondboogdeur met sporen van oorspronkelijk bruin geschilderde arduinen omlijsting; vlakke stijlen met eenvoudig kapiteel en geriemde rondboog met sluitsteen. Bekronende arduinen plaat vermoedelijk van circa 1927-30, onder gebogen waterlijst met opschrift: "Venite adoremus". Centrale inspringende oostelijke ingangspartij met monumentale steektrap. Drie rondbogen, geblokte pilasters van hardsteen met eenvoudig geprofileerd kapiteel onder geriende boog met sluitsteen.

Aan oostzijde, vervallen rechthoekige aanhorigheid, kern van circa 1650. Oorspronkelijk portierswoning met slaapkamers voor de knechten, paardenstallen en koetshuis. Verankerde baksteenbouw van één bouwlaag onder zadeldak (kunstleien) met rechthoekige dakvensters. Sporen van speklagen, steekboogvormige muuropeningen.