Spoorwegberm voormalige spoorlijn Diksmuide-Nieuwpoort

Tekst van Spoorwegberm Nieuwpoort - Diksmuide (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/126652)

Spoorwegberm van de in 1974 gedesaffecteerde spoorlijn nummer 74 tussen Diksmuide (Pervijze, Stuivekenskerke, Lampernisse en Kaaskerke) en Nieuwpoort (Nieuwpoort, Ramskapelle). Deze spoorwegberm, aangelegd in 1868, vormt de voormalige frontlinie van de Eerste Wereldoorlog en is om die reden beschermd als monument bij M.B. van 10.06.1999. Vanaf 1990 door de provincie West-Vlaanderen heraangelegd als fietspad, zogenaamd "De Frontzate". De Vlaamse Landmaatschappij bouwt vanaf 2000 deze groene recreatieas verder uit.

De spoorlijn speelde een strategische rol als Belgische verdedigingslinie tegen het Duitse leger. Door de onderwaterzetting van de IJzervlakte met de spoorwegdijk als waterkering in 1914, kon de opmars van de Duitsers gestopt worden. Het gebied tussen de IJzer en de spoorwegbedding werd herschapen in een zompig gebied, met een aantal daarboven uitstekende eilandjes, die door de Belgen en de Duitsers ingericht werden als voorposten in het niemandsland.

Achter en in de spoorwegberm werd de Belgische eerste linie aangelegd. Onder meer door de nabijheid van de steenbakkerij van Wulpen (Koksijde) konden de schuilplaatsen in baksteen opgetrokken worden. De schuilplaatsen werden beschermd met zandzakjes. Afhankelijk van de toestand van de grond konden de loopgraven ondergronds of half bovengronds aangelegd worden. Vanaf de spoorwegbedding liepen houten loopbruggen (passerelles) naar de voorposten in het onderwater gezette gebied.

Aan weerszijden van de spoorwegbedding zijn talrijke bakstenen en betonnen constructies van de Eerste Wereldoorlog bewaard. Vooral aan de westzijde op regelmatige afstand (restanten van) vrij gelijkaardige meestal rechthoekige geel- of roodbakstenen constructies. De meeste daken zijn verdwenen en de muren zijn vaak gedeeltelijk afgebroken. Deze constructies fungeerden als schuilplaatsen voor de manschappen die hier de wacht hielden. Twee vierkante bakstenen constructies fungeerden waarschijnlijk als schietpostje. Het gebouwtje met ovens en schoorstenen was een militaire keuken.

De minder talrijke betonnen constructies in diverse vormen - ook met beschadigingen - situeren zich aan beide zijden van de spoorwegbedding. De betonnen Rode Kruispost is herkenbaar door een medaillon.

Tevens sporen van minimaal twee constructies uit de Tweede Wereldoorlog, met name twee zogenaamde Tobrukstellingen in Ramskapelle en Nieuwpoort. Een aantal andere betonnen constructies (waaronder enkele geschutsstellingen) dateren mogelijk ook uit de Tweede Wereldoorlog.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, archief nr. 1590, 1591, 1592.
  • Inventarisatie van Relicten uit de Eerste Wereldoorlog in de Westhoek (Provincie West-Vlaanderen, "Oorlog en Vrede in de Westhoek", en Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Monumenten en Landschappen).

Bron: MISSIAEN H. & VANNESTE P. met medewerking van GHERARDTS F. & SCHEIR O. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs:  Vanneste, Pol; Missiaen, Halewijn
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Spoorwegberm Nieuwpoort - Diksmuide [online], https://id.erfgoed.net/teksten/136142 (geraadpleegd op ).