Het Hogeschoolplein, in de Franse Periode "place Impériale" en "place des Invalides" genoemd, ontstond tussen 1807 en 1812 in het midden van de toenmalige 's-Meiersstraat, op de plaats van de voormalige pedagogie "Het Varken" (Muntstraat 20-22, Standonckstraat 4) en het Standonckcollege (Hogeschoolplein 6, Standockstraat 4). De pedagogie "Het Varken" werd gesticht in 1430 door Henricus van Loen en groeide uit tot de grootste Leuvense pedagogie met een indrukwekkend gebouwencomplex dat omstreeks 1800 bestond uit een kapel, traditionele diephuizen, een poorttravee in classiciserende barokstijl en studentenwoningen in bak- en zandsteenstijl (Muntstraat 20-22). Deze gebouwen situeerden zich in het midden van de ’s-Meiersstraat - die toen nog tot aan de Naamsestraat liep - en werden in december 1807 in opdracht van de stad grotendeels afgebroken omwille van hun slechte staat. Stadsarchitect C.-F. de Rare werd belast met het ontwerp van een nieuw plein dat de monumentale gevel van het Pauscollege meer tot zijn recht moest doen komen. Het werd een stemmig rechthoekig plein met een typisch 19de-eeuwse aanleg: gekasseid en in 1812 beplant met lindebomen op rij in een grasveld. In de volgende jaren zou het plein bijna volledig omzoomd worden met classicistisch burgerhuizen met uniforme, oorspronkelijk wit bepleisterde lijstgevels van drie bouwlagen. Naar aanleiding van de inhuldiging van het standbeeld voor André Dumont in 1922, werd het plein volledig heraangelegd als plantsoen: de buitenste lindebomen werden vervangen door kastanjebomen, de rest van de lindebomen werd gerooid en het grasperk werd met borders aangelegd en afgezet met boordstenen in blauwe hardsteen. Recent werden de trottoirs verhoogd en de kasseibestrating geasfalteerd.

Homogeen straatbeeld, gedomineerd door het Paus- en het Maria-Theresiacollege aan de zuidoostzijde en classicistische burgerhuizen ertegenover. De noordoostelijke pleinwand, nummers 14-15, wordt gevormd door een grootschalig ensemble van drie meermaals gewijzigde breedhuizen die, sinds hun bestemming als horeca-zaak met feestzalen, tussen 1958 en 1973 naar het model van de oudste kern nummer 15 geüniformeerd en uitgebreid werden naar de ’s Meiers- en de Muntstraat. Achterin gelegen, in de hoek aan de ’s-Meiersstraat, het stedelijk zwembad (1956, M. Brunfaut) naast de sterk beeldbepalende modernistische hoekwoning (zie ’s-Meiersstraat 11).

Als plein lange tijd gebruikt als handelsplaats, namelijk "pottekensmarkt" en "kiekenmarkt". Voorheen hoofdzakelijk woonfunctie, heden gemengd met horeca.