Fort Haasdonk

Tekst van Fort van Haasdonk (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/201044)

Na de Frans-Duitse oorlog van 1870-1871 werd rond Antwerpen een nieuwe fortengordel gelegd. In een tweede fase na 1906 werd de 'Vesting Antwerpen' nog verder verstevigd. Het is in deze periode dat de forten Breendonk, Liesele, Bornem en Haasdonk werden gebouwd. Deze forten werden volledig in beton uitgevoerd.

Het fort van Haasdonk werd op een hoogte van 20 meter ingeplant. Eind 1912 was de ruwbouw af en toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak was alleen het linker gedeelte klaar. Het fort werd in oktober door de Duitse troepen bezet. In 1927 werd het gedeclasseerd als verdedigingswerk en diende enige tijd als munitiedepot. Voor de bewaking ervan werd in 1937-1939 aan de inkom een dubbelwoonst met elektriciteitscabine voor militairen gebouwd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam het fort opnieuw in Duitse handen. In 1944 gebruikten de geallieerde troepen het fort als bivakterrein het werd ook gebruikt als schuilplaats voor de bevolking. Na de Tweede Wereldoorlog werd het fort opslagplaats voor gedeclasseerd legermateriaal. Tot op heden wordt er toezicht gehouden door twee militairen die in de dubbelwoonst aan de inkom van het fort wonen. Het glacis werd als veeweide in concessie gegeven en de gracht werd verhuurd aan een vissersclub.

Naast historische waarde heeft het fort nu ook een biologisch (volgens de Biologische Waarderingskaart van België "zeer waardevol"), botanisch, ornithologisch en chiropterologisch aspect.

Het fort van Haasdonk is aangelegd in de vorm van een trapezium waarvan het hoofdfront de kleine basis is met een lengte van 240 meter en het keelfront de grote basis met een lengte van 300 meter. Het fort wordt omringd door een 40 à 50 meter brede natte gracht die in het front vooraf wordt gegaan door een bedekte weg, gedekt door een zachte glooiing, het glacis. Elk van de twee hoeken van het korte front worden gevormd door samengevoegde gekazemateerde caponnières voor de verdediging van de grachten. Op de boven¬bouw van het fort zijn er één infanteriekam en de draaibare geschutskoepels. De enige ingang bevindt zich langs de traditoirebaterij met links en rechts de keelkazerne. Een centrale gang leidt naar het hoofdgebouw. Er zijn twee binnenplaatsen. Een aantal gangen leiden naar de koepels en caponnières. Deze structuur is nog volledig aanwezig en duidelijk waarneembaar.

Het fort is grotendeels geconstrueerd uit aarde, de gebouwen uit gewapend beton. Zowel in opbouw als plan heeft het fort nog het voorkomen van een typisch militair neoclassicistisch gebouw uit het begin van de 20ste eeuw: ton- naast kruisgraatgewelven van gangen en kamers, bandomlijstingen van met segmentboog afgewerkte lichtgaten, pseudo-entablementen met afgeronde cordons, gevelritmering door rusticapilasters van de ingangs-traditorebatterij, keel- en hoofdfrontgebouwen.


Bron: Beschermingdossier DO002187
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Fort van Haasdonk [online], https://id.erfgoed.net/teksten/125204 (geraadpleegd op ).