Het decreet van Jozef II uit 1784 maakte een einde aan de begraving in de kerk. De bestaande kerkhoven konden echter niet langer uitgebreid worden en werden verlegd naar de rand van de stad of dorp. De openbare begraafplaatsen werden een weerspiegeling van de samenleving met haar diverse standen en klassen.

De stedelijke begraafplaats van Sint-Truiden ligt ten noordoosten van de stad, juist buiten de vroegere stadsomwalling, in het gehucht Schurhoven. Het oudste gedeelte ligt aan de noordzijde. De begraafplaats werd in gebruik genomen vanaf circa 1850. Aanvankelijk bestond er weinig reglementering. Vanaf 1852 werden de concessies per rij gegroepeerd op de toenmalige rand van het kerkhof. In 1853 volgde een eerste uitbreiding in noordelijke richting en in 1884 een verlenging tot aan de Poelstraat en de voormalige pastorie van het begijnhof; gelijktijdig kwam er een uitbreiding in oostelijke richting, nog een verdere uitbreiding in 1913.

De toegang tot het oudste gedeelte van de begraafplaats ligt links van de ingang van de Sint-Jacobskerk. De aarden weg met zomerlinden slaat links af in een eikendreef en leidt rechtdoor tot bij de oudste grafstenen (blok 2). Links van de lindedreef in blok 1 werden de kloosterorden, congregaties en parochiegeestelijken gegroepeerd. De meesten liggen begraven onder een gemeenschappelijke grafsteen, waarop hun symbool is aangebracht. De herinnering aan enkele invloedrijke Minderbroeders en parochieherders leeft verder dank zij hun persoonlijk grafteken. In blok 1 bevinden zich enkele waardevolle grafmonumenten, onder meer grafmonument van pater Minderbroeder Archangelus Vendricx (1818-1893) en grafmonument van Jan Meeckers, pastoor van de parochie Sint-Maarten(+1910).

Talrijke grafmonumenten zijn neogotisch geïnspireerd. Uit het einde van de 19de en begin 20e eeuw dateren een aantal grafstenen die eclectisch van stijl zijn en waarin zowel classicistische als neogotische elementen verwerkt zijn. Het grootste gedeelte van de begraafplaats wordt ingenomen door stenen grafmonumenten en grafkelders. Zij zijn meestal bestemd voor een echtpaar of voor een ganse familie. Er bleven tot op heden een aanzienlijk aantal gietijzeren grafkruisen bewaard. Zij staan verspreid over het kerkhof. Het aantal kruisen, dat nog bewaard is, vermindert snel omdat zij bij gebrek aan onderhoud roesten.

Het oude gedeelte van de begraafplaats wordt omkaderd door oude en merkwaardige bomen. Men vindt er eveneens de typische,eeuwig groene kerkhofgewassen.