Tuinwijk Berkenbos, Cité Kleuterberg, ingenieurs- en directeurswoningen

Tekst van Steenkoolmijn van Helchteren-Zolder: Tuinwijk Berkenbos, Cité Kleuterberg, ingenieurs- en directeurswoningen (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/122171)

De wijk is gebouwd op een organisch stratenpatroon met als as de brede Zeven Septemberlaan, thans een berg met druk verkeer, en twee centraliserende elementen: het Sint-Barbaraplein en het Rond Punt. De huizenblokken zijn twee- of meergezinswoningen, voorzien van tuinen en voortuinen; sommige straten zijn beboomd.

We onderscheiden vijf typen woningen:

Type I: Kleuterberg, Minderbroedersstraat, Nieuwstraat, Pastoor Paquaystraat, Poststraat, Rond Punt, Zeven Septemberlaan, Sint-Barbaraplein, Ursulinenstraat. Uit 1923-1930. Meest verspreide type. Viergezinswoningen van vijf traveeën en twee bouwlagen onder schilddak (mechanische pannen). Bakstenen gebouwen, de bovenverdieping witbeschilderd; beide verdiepingen zijn door een bakstenen kordon gescheiden. Rechthoekige vensters met betonnen latei en bakstenen lekdrempels. De uiterst linker en uiterst rechter woning hebben hun ingang in de respectievelijke zijgevels: rechthoekige deur in een uitspringende bakstenen omlijsting, met als pilasters opgevatte posten en een druiplijst als bekroning. De twee middelste woningen hebben hun ingang aan weerszij van een gemeenschappelijk rondboogportaal met geprofileerde omlijsting.

Type Ia: een variante op dit type is de twee- of driegezinswoning, twee bouwlagen onder zadeldak (mechanische pannen); zelfde materiaal als type I; de middentraveeën zijn voorzien van een puntvormige gevelverhoging; benedenverdieping met korfboogvensters.

Type Ib: aaneengeschakelde woningen (vier tot zes woningen in een reeks) onder zadeldak (mechanische pannen), voorzien van middenrisaliet en puntvormige gevelverhogingen. Drieledige bovenvensters; muuropeningen in de benedenverdieping zijn voorzien van bovenlichten boven een betonnen tussendorpel.

Type Ic: een andere variante (Edward Staintonstraat) is de aaneenschakeling van de hogergenoemde typen tot reeksen van acht à tien woningen.

Type II: Rond Punt, 1915-1915. Twee blokken viergezinswoningen in cottagestijl. Twee bouwlagen onder schilddak (mechanische pannen). Verhoogde begane grond met hardstenen plint. Levendige entiteiten met verschillende uitspringende gevelelementen (risalieten, overkragingen, portalen, puntgevels), sommige voorzien van imitatievakwerk en houten beschieting. Rechthoekige vensters, drieledige kruiskozijnen op de benedenverdieping. Overluifelde rechthoekige deuren.

Type III: Zeven Septemberlaan, 1923-1930. Tweegezinswoningen in cottagestijl. Baksteenbouw van twee bouwlagen op een breukstenen plint, onder mansardedak (mechanische pannen), met gevelvoorsprongen onder mank zadeldak aan de zijgevels; imitatievakwerk aan de bovenverdieping der voorgevel. Rechthoekige vensters, bolkozijnen in de voorgevel. Overluifelde portalen aan de zijgevels, de luifel is een verlenging van een gedeelte van het dak.

Type IV: Naaldert. Tweegezinswoningen in nieuwe zakelijkheidsstijl. Vierkante, bakstenen gebouwen onder mansardedaken (mechanische pannen); de bovenverdieping is in het dak ondergebracht. Verhoogde begane grond. Rechthoekige muuropeningen. De straatzijdegevel is voorzien van de ingangen, naast elkaar gelegen en voorafgegaan door een bordes; zelfde ordonnantie in de achtergevel, doch kleinere vensters en eenvoudiger bordes. Zijgevels met driezijdige gevelvoorsprong, voorzien van een garage in de kelderverdieping.

Type V: Pater Amideuslaan, 1934-1938. Ruime tweegezinswoningen. Bakstenen gebouwen van vier traveeën en twee bouwlagen onder schilddak (mechanische pannen). Verhoogde begane grond; breukstenen plint. Afgeschuinde hoeken. Twee verdiepte middentraveeën, bekroond met puntgevelvormige verhogingen met houten beschot. Rechthoekige vensters in een bolronde omlijsting van geglazuurde tegels; houten roeden. Rechthoekige deuren met luifel en bordes in de zijgevels.

Type VI: twee ééngezinswoningen in de Minderbroedersstraat, daterend van 1951-1958.

  • VANDEBERGH L. 1979: De architectuur van de Limburgse steenkoolmijnen, Hasselt, 125-127.

Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van GYSELINCK J., LINTERS A., WISSELS R., BUYLE M. & DE GRAEVE M.-C. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6n2 (He-Z), Brussel - Gent.
Auteurs:  Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Steenkoolmijn van Helchteren-Zolder: Tuinwijk Berkenbos, Cité Kleuterberg, ingenieurs- en directeurswoningen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/122171 (geraadpleegd op ).