Tolstraat

Tekst van Tolstraat (https://id.erfgoed.net/themas/11326)

Gelegen in het Zuidkwartier, tussen Marnixplaats en Amerikalei. Naam, in 1876 gegeven, als herinnering aan het afkopen van de Scheldetol in 1863. Deze tol was aan ons land opgelegd bij traktaat van 1839 gesloten tussen België en Nederland; het behelsde onder meer dat de schepen vrije vaart hadden op de Schelde mits betaling van een cijns door Holland te heffen en door België aan de schepen terug te betalen.

Bebouwing van betere burgerhuizen van rond 1900, 51, 85 en 50 respectievelijk gedateerd 1900 en 1883. Enkelhuizen met lijstgevel, gemiddeld drie traveeën breed en drie bouwlagen, hoog met parement van bak- of natuursteen (11, 15, 51, 53, 66, 68; 48, 54) of bepleisterd. Bijzonder merkwaardig zijn 51, 73, 85 en 54, respectievelijk art nouveau, eclectisch, neo-Vlaamse renaissance en neo-Lodewijk XVI.

De overige gevels, overwegend neoclassicistisch geïnspireerd, worden gemarkeerd door een hoge begane grond met keldermonden, balkons of eventueel erkers, brede horizontale lijsten, rechthoekige vensters in riemomlijsting en klassieke bekroning met houten kroonlijst op klossen. 23-25, 33-35, 39-41, 18-20: eenheidsbebouwing. 15 verrijkt met fronton op de bel-etage en fraaie baksteenfries onder de kroonlijst.

Sterke gelijkenis tussen 11 en 53: drielicht op de begane grond gescheiden door Ionische zuiltjes, erkers op de bel-etage en kroonijst op klossen; daarnaast, smalle, licht verdiepte deurtravee. Het nummer 53 met vernieuwde erker en toegevoegde dakverdieping.

55 eveneens met smalle deurtravee naast breed risaliet voorzien van drielicht op de begane grond en ruim bel-etagebalkon met deurvenster in entablement. 81 en 83 uitgewerkt als één geheel van zeven traveeën, en drie bouwlagen onder mansardedak met dakkapellen en oeils-de-boeuf; middenrisaliet met rechthoekige poort in geriemde omlijsting geflankeerd door pilasters en cartouchevormige sleutel; verdieping met bijzonder mooie ijzeren balkonleuningen, op 83 doorgetrokken over heel de breedte van de bel-etage.

26-28 opgevat als één geheel van zes traveeën met risaliet in de derde: brede rechthoekige ingangsdeur geflankeerd door pilasters en bekroond met balkon op consoles; deurvenster van de bel-etage in entablement met driehoekig fronton.

46: vier traveeën met opvallend lage begane grond en deurrisaliet uiterst links: rechthoekige deur waarboven erker, balkon en dakvenster in bewerkte omlijsting: op de tweede bouwlaag, rechthoekige vensters onder gebroken segmentbogig fronton. De gedateerde gevel van 50 (1883), verlevendigd met schijnvoegen en festoenen; verhoogde middentravee met rondbogig dakvenster in dubbele omlijsting van geprofileerde archivolten en pilasters. 66-68: bakstenen parement met speklagen; op 68 gekoppelde bovenvensters. Ten slotte 74-76-78: symmetrische opbouw van drie huizen met geaccentueerde middentravee.


Bron: DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nb, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Tolstraat [online], https://id.erfgoed.net/teksten/113069 (geraadpleegd op ).